چکیده:
دیوان عدالت اداری، به عنوان یک دادگاه اختصاصی در ساختار قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران،
وظیفه رسیدگی به شکایات مردم از دستگاههای اداری را بر عهده دارد. در حقیقت، دیوان عدالت در نقش
حامی مردم و مدافع حقوق آنان، اقدامها، تصمیمها و مصوبههای مأمورین و واحدهای دولتی را زیر نظر
میگیرد.
این نوشتار با هدف تبیین صلاحیتهای دیوان عدالت اداری به نگارش در میآید. نگارنده، ضمن بیان
سابقه تاریخی و اهداف تشکیل دیوان، صلاحیتهای آن را از حیث «خواهان»، «خوانده» و «موضوع دعوا» مورد
بررسی قرار میدهد.
خلاصه ماشینی:
"اصل یکصد هفتاد و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مقرر میدارد: «به منظور رسیدگی به شکایت، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مأمورین یا واحدها یا آیین نامههای دولتی و احقاق حقوق آنها، دیوانی به نام دیوان عدالت اداری زیر نظر رئیس قوه قضائیه تأسیس میگردد.
این رأی میگوید: «نظر به این که در اصل یکصد و هفتاد و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، منظور از تأسیس دیوان عدالت اداری رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مأمورین یا واحدهای دولتی تصریح گردیده، و با توجه به معنی لغوی و عرفی کلمه مردم، واحدهای دولتی از شمول مردم خارج و به اشخاص حقیقی یا حقوقی حقوق خصوصی اطلاق میشود...
اصل فوق میگوید: «به منظور رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مأمورین یا واحدها یا آییننامههای دولت و احقاق حقوق آنها دیوانی به نام دیوان عدالت اداری زیر نظر رئیس قوه قضائیه تأسیس میگردد.
مبنی بر تفسیر اصل یکصد و هفتادم از این جهت که وقتی در مواردی توسط دیوان عدالت اداری تصویب نامه یا آیین نامه دولتی مخالف با قوانین و مقررات اسلامی یا خارج از حدود اختیارات قوه مجریه تشخیص داده شود و رأی به ابطال آنها صادر گردد، آثار ابطال از چه زمانی مترتب بر آن موارد میشود؛ موضوع در جلسه مورخ 10/12/1379 شورای نگهبان مطرح شد که نظر تفسیری شورا به شرح زیر اعلام میگردد: نسبت به ابطال آیین نامهها و تصویب نامهها و بخشنامهها، اصل یکصد و هفتادم به خودی خود اقتضای بیشتر از ابطال را ندارد."