خلاصه ماشینی:
"این ادعا درست است که دولتها و سیاستمداران از ایده ملیگرایی و خطر تهدید استقلال کشور برای حفظ و گسترش منافع خود استفاده میکنند.
به هرحال باید توجه داشته باشیم که تجربه اروپا و بخصوص فرانسه در پیدایش دولت-ملت و ملیگرایی نتیجه فرهنگ و تاریخ همان سرزمین است و از اینرو قابل اطلاق به کشورهای دیگری مثل چین،روسیه و ایران نیست.
خلاصه این که تا زمان قاجاریه نه تنها نوعی هویت ایرانی دستکم در میان طبقات حاکمه و تحصیل کرده وجود داشت بلکه عناصر واقعی فرهنگی،سیاسی و تاریخی برای زمینهسازی ایجاد هویت مدرن و ملیگرایی وجود داشته است.
بنابراین شوروی نه تنها میتوانست تاریخ، فرهنگ و زبان بیمانند برای این جمهوریها بسازد بلکه ترس و نگرانی هم از جهت همبستگی آنها با کشور و مردم همزبان و همفرهنگ نداشت و خطری از این بابت استقلال این جمهوریها را تهدید نمیکرد.
از طرف دیگر هم سیاستمداران شوروی و هم دیگران میدانستند که زبان و فرهنگ و ادبیات فارسی متعلق به ایران است و استفاده از کلمه «فارسی»نشان میداد که مردم تاجیکستان از نظر تاریخی هویت مستقل و بیهمتا نداشته و به هویت ایرانی وابسته بودهاند.
مقایسه فوق بدین منظور انجام شد که نشان دهد با وجود اینکه هردولت ملتی جنبهها و وجوه صناعی دارد و همواره هویت ملی تا حدودی از هویت دولتی تأثیر میپذیرد،اما این تأثیر و میزان ساختگی بودن در کشورهای مختلف متفاوت است و در نتیجه الگوی کشورهایی همچون تاجیکستان یا کشورهای آفریقا و آمریکای لاتین را نمیتوان به کشورهایی مثل ایران و چین تسری داد."