خلاصه ماشینی:
"7با این همه چنین مینماید که برای استقرار < OCR > دایمی عربان در شرق ایران پیش از معاویه نقشهای در میان نبوده است،چنانکه به گفتهء گردیزی در زین الاخبار«عرب به مرو ضیاع و مستغل و خانمان ساختند و آنجا قرار کردند به فرمان معویه»8از جمله در سال 51 ه زیاد بن ابیه(عامل عراق)ربیع بن زیاد حارثی را بر خراسان گماشت و همراه وی قریب به پنجاه هزار تن از اهل بصره و کوفه را با زن و فرزند بدان سوی روانه کرد»9در روایتی دیگر از بلاذری،در زمان حاکمیت قتیبه در خراسان(96-86 ه) چهل هزار تن از جنگجویان بصره و هفت هزار تن از اهل کوفه و هفت هزار تن از موالی در آنجا بودند.
اما در مواردی دیگر همچون قم و بخارا و مرو اعراب با تحمیل خود بر مردم این شهرها بومیان آنجا را از خانه و کاشانهء خود بیرون راندند و آنها را وادار کردند،مساکنی جدید در حاشیه شهر برای خود فراهم کنند14این در حالی است که در برخی نواحی،قبایل عرب سکونت در حاشیهء شهرها یا روستاها و تشکیل جوامع بستهء عربی را ترجیح میدادند.
44در میان تقلیل درآمد اعراب مهاجر به واسطهء پایان فتوحات در اوایل قرن دوم هجری،و در نتیجه کاهش امواج مهاجرت و تنزل پایگاه اجتماعی ایشان به علاوهء شعلهور شدن اختلافات قبیلهای میان آنها،هریک به عنوان عاملی مهم در نزدیکتر کردن مهاجرین به بومیان،مؤثر واقع افتاد فراگرد فرهنگ پذیری یک سویه نبود،ایرانیان نیز علیرغم محافظهکاری در حفظ اعتقادات و رسوم کهن،علاوه بر پذیرش دیانت اسلام از برخی عناصر فرهنگی اعراب از جمله زبان عربی بهره گرفتند."