خلاصه ماشینی:
"شبانروز وسطی مقدار یک دورهء فلک اعظم با سیر وسط شمس که آن 59 دقیقه و 8 ثانیه و 20 ثالثه است و چون مطالع قوسی که خورشید بسیر خاصهء خود قطع میکند مختلف است از دو جهت یکی آنکه سیر خورشید گاه سریع میباشد و گاه طی پس قوسی که خورشید بسیر خاصهء خود قطع میکند گاه زیاده از وسط میباشد و گاه کمتر،دوم آنکه بر تقدیری که حرکت خورشید بسرعت و بطؤ مطالع مختلف نشدی و دائم قوسهای متساوی قطع کردی مطالع این قوسها متساوی نمی‌تواند بود،پس باین دو سبب مقدار شبانروز وسطی میشود و گاه بعکس،و این تفاوت را تعدیل‌الایام گویند و آن در یکروز و دو روز محسوس نشود ولی چون مدت بسیار شود محسوس میشود-و روز نزد منجمان از طلوع خورشید است تا غروب آن و نزد اهل شرع از طلوع صبح صادق است تا غروب تمام جرم شمس،و چون روز معلوم شد بهر اصطلاحی شب نیز معلوم شود به آن اصطلاح،چه ابتدای روز انتهای شب است و انتهای این ابتدای آن.
میدانیم کرهء زمین برای اینکه یک بار گرد خورشید بگردد 365 بار باید بگرد خود بگردد که ازین گردش شب و روز حاصل میشود اگر حقیقت سال ماه 36 شبانروز بود کار ما آسان میشد و هیچ زحمتی نداشتیم ولی سال 365 شبانروز و ربع است."
(
, 
, 
)
