چکیده:
مثنوی و دیوان شمس مولوی را نه تنها باید شگرفترین یادگار عرفان ایرانی به حساب آورد،بلکه این دو اثر بزرگ را باید حاوی بسیاری از اندیشهها و نظریات فلسفی دانست که گاه تنها در غالب یک بیت با زبانی ساده بیان شده است.برای مثال،بینش فلسفی سولیپسیسمی پروست در خصوص عشق را در اندیشهء مولوی زمانی که از عشق مجازی صحبت میکند،میتوان جستوجو کرد.در اندیشههای مولوی میتوان نظام فلسفی پیچیده روانکاوی فروید را نیز جستوجو نمود.همچنین نظام فلسفی پدیدارشناسی هوسرل تنها در بیتی از گنجینهء ابیات مثنوی نمودار میشود،همانسان که میتوان در اندیشههای مولوی به رگههایی از فلسفهء واسازی دریدا رسید.در این مقاله بیآنکه به ساختار کلی حاکم بر اندیشه مولوی پرداخته شود،ادعا شده که عصاره و ء برخی از افکار و اندیشههای اندیشمندان غرب را میتوان در اندیشههای این عارف بزرگ دنبال کرد.
خلاصه ماشینی:
"سپس مقاله حاضر به بحث در خصوص همراستایی اندیشههای فروید هنگامی که مباحث مربوط به ضمیر ناخودآگاه و امیال سرکوفت شده را مطرح میکند و ابیاتی که در آنها این عارف بزرگ با زبانی ساده دنیای ژرف و تاریک درونی را از دنیای آگاه بیرونی جدا مینماید میپردازد.
گفتمش:برو هنگام نیست بر چنین خانی مقام خام نیست خام را جز آتش هجر و فراق کی پزد کی،وا رهاند از نفاق؟ رفت آن مسکین و سالی در سفر در فراق دوست سوزید از شرر پخته گشت آن سوخته پس از بازگشت باز گرد خانهء همباز گشت حلقه بر زد بر در به صد ترس و ادب تا ننجهد بیادب لفظی ز لب بانگ زد یارش که:«بر در کیست آن؟» گفت:«بر درهم تویی ای دلستان» گفت:«اکنون چون منی ای من درآ نیست گنجایی دو من را در سرا» (مولوی 4831:731) فروید،ضمیر ناخودآگاه،مولوی و زبان پنهانکنندهء دنیای درون از جمله اندیشمندان پرآوازه اواخر قرن 91 و اوایل قرن 02،زیگموند فروید میباشد که با کشف روانکاوی و اصول آن و بیان این مسئله که ضمیر ناخودآگاه جایگاه واقعیتهای پنهان دنیای درونی بشر است و این آگاهی انسان تنها یک جنبه از هستی انسانی است،انقلابی در حوزهء روان انسان به وجود آورد.
به عبارت دیگر هرگز نگارندهء این سطور ادعا ندارد که برای مثال نظریات و آراء اندیشمندانی چون فروید،هایدگر که در غالب نظامهای فلسفی پیچیدهای مطرح شدهاند در اشعار و سرودههای مولوی به تمام و کمال و با همان پیچیدگی به چشم میخورند،اما اعتقاد دارد که در طی اعصار مختلف بین دو حوزهء ادبیات و فلسفه همیشه ارتباطی تنگاتنگ وجود داشته است."