چکیده:
مقدمه:حق حیات انسانها در کلیه نظامهای حقوقی مورد تأکید قرار گرفته و چنانچه بدون مجوز قانونی این حق مورد تعرض واقع شود کارگزاران عدالت کیفری بایستی با تمام امکانات نسبت به کشف جنایت و احقاق حق و نهایتا اجرای عدالت اقدام نمایند.از جمله شیوههای رسیدن به کشف حقیقت،استفاده از اطلاعات و نظریات متخصصین امر است که پزشکان قانونی از جمله مهمترین آنها محسوب میگردند. در مقاله حاضر به نقش پزشکان قانونی در معاینه اجساد براساس قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری پرداخته میشود.
بحث:تکلیف پزشکان قانونی در معاینه اجساد،داشتن تخصص در امر ارجاعی،اعلام نظر آنان در ظرف زمانی تعیین شده،مورد اعتماد مرجع قضایی بودن،تقدم رجوع به پزشکان قانونی نسبت به سایر پزشکان است که در موارد مختلف مورد اشاره قانون آیین دادرسی کیفری قرار گرفته است.اگرچه مبنای توجه به نظریات این گروه از متخصصین براساس اینکه اظهار نظر کارشناسی آنان دلیل خاص محسوب میشود و یا اینکه حکم شهادت و آثار آن بر این نظریات بار میشود بین حقوقدانان و فقها متفاوت است.
نتیجهگیری:براساس قانون آیین دادرسی کیفری پزشکان قانونی دارای جایگاه ویژهای میباشند و تعیین شرایط برای انجام وظایف موجب کم- رنگ شدن نقش آنها در فرایند دادرسی کیفری نمیگردد.چه اینکه در قریب به اتفاق مواردی که اعلام نظر مینمایند سرنوشت انسانهای متهم تعیین میشود و به عنوان بازوی اجرایی،مقامات پلیسی و قضایی را در کشف حقیقت یاری مینمایند.این قانون با هر مبنای نظری،بر استفاده اولیه قاضی دادگاه از پزشکان قانونی در معاینات اجساد تأکید دارد و فقط در صورت نبود پزشک قانونی یا عدم دسترسی به وی و یا نداشتن تخصص در امر ارجاعی،رجوع به سایر پزشکان مجاز خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"منظور از تأکید به داشتن تخصصی علاوه بر پزشک قانونی بودن در مراحل اولیه معاینه جسد چیست؟در صحنه جرم،پزشک قانونی پس از حضور براساس دستورات و خواستههای مقام قضایی به معاینه جسد اقدام میکند و در این مرحله تخصص خود او که متخصص پزشکی قانونی است برای انجام وظیفه کافی است و به نظر میرسد یا قانونگذار با مسامحه پزشکی قانونی را از رشتههای تخصصی محسوب ننموده است یا استفاده از متخصصین در معاینات غیر از صحنههای مرگ و اجساد و نیز سایر مراحل مورد نظر بوده است.
البته اگرچه گواهی پزشکی قانونی در خصوص علت تامه مرگ و یا نوع جراحتهای موجود در جسد برای اثبات اتهام انتسابی به مظنون و یا متهم کافی نیست لیکن به دلیل تخصصی و علمی بودن اظهار نظر پزشکان،قاضی برای رد آنها نیازمند دلایل متقن علمی دیگری است و این امر امکانپذیر نیست مگر با استفاده از نظریات گروه دیگری از متخصصین،پس در هر حال قاضی در معاینه اجساد و علتهای تعیین شده به نظریات متخصصینی با شرایط مندرج در قانون استناد خواهد نمود اگرچه جواز حضور آنان در صحنه به دستور خود قاضی بوده باشد بنابراین پزشکان قانونی نقش شفافسازی قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری در این خصوص با توجه به پیشنهادات مطرح شده و نیز تأمین کادر پزشکی قانونی متخصص در رشتههای مختلف منطبق با نیازهای روز جامعه ضروری به نظر میرسد."