چکیده:
انسان به عنوان اشرف مخلوقات در تمام ادیان آسمانی، از کرامت خاصی برخوردار است و
حقوق و تکالیف زیادی دارد. سالهاست که جوامع مختلف به تدوین قوانینی از جنبههای
مختلف حقوق انسانی پرداخته و هر روز مطلبی جدید به آن افزودهاند؛ حقوق کودکان،
حقوق زنان، حقوق کارگران و ....
امروزه توجه جوامع به این مسأله جلب شده است که فقط انسانها از حقوق مختلف برخوردار
نیستند، بلکه تمام آنچه روی زمین وجود دارد مانند کوهها، دریاها، حیوانات و گیاهان
نیز دارای حقوقی میباشند. انسان تمام مخلوقات را زیر سیطره خود دارد و از آنها به
نفع خود بهرهبرداری میکند؛ این مقاله به بررسی حقوق حیوانات و حد مجاز تصرف و
تسلط انسان بر حیوانات از دیدگاه قوانین اسلام، ایران و دنیا پرداخته، سعی میکند
ابعاد قضیه را تا حد ممکن روشن سازد. آنچه از اسلام آمده تنها قطرهای از دریاست و
بسی مایه شگفتی است که اسلام هزار و چهار صد سال پیش با لطافت و دقت به این مسأله
پرداخته در حالی که انجمنهای حمایت از حیوانات سراسر دنیا چند سالی بیش نیست که به
این مسأله توجه کردهاند. به نظر میرسد در حقوق ایران نیز علیرغم پیشینه اسلام، به
این مسأله توجه چندانی نشده است. در نوشتار اول دیدگاه اسلام دربارهی حقوق حیوانات
ارائه گردید و در این بخش از مقاله که قسمت دوم این نوشتار میباشد در بر دارنده
آزمایشها و تحقیقاتی بر روی حیوانات در آزمایشگاهها و تغییرات ژنتیکی آنها با
بررسی یک نمونه جنجالی در دنیا (موش هاروارد) میباشد.
خلاصه ماشینی:
"تاکنون در ایران قانونی اختصاصی برای حمایت از حیوانات تصویب نشده، اما مقررات پراکندهای در قوانین مختلف پیش و پس از انقلاب دیده میشود که به طور مثال عبارتند از: قانون شکار و صید مصوب 16 خرداد 1346 که مقررات زیادی در زمینه رعایت حقوق حیوانات در بردارد؛ از جمله: ماده 11 بند ـ د ـ جزای نقدی یا مجازات حبس برای کسانی منظور شده است که به تخریب چشمهها و آبشخور حیوانات در مناطق حفاظت شده و پناهگاههای حیات وحش اقدام میکنند.
پیشرفت علم ژنتیک و مسائلی از قبیل شبیهسازی نیز مباحث زیادی را درباره حقوق حیوانات و گیاهان در عرصه دنیا به خود اختصاص داده است که در بخش آخر تا حدی به این مسأله بیشتر میپردازیم اینک به حکم فقهی این مسأله که خود بحث مهمی است میپردازیم و در این زمینه یکی از استفتائات مربوطه را بیان میکنیم[2]: 1ـ آیا اصولا دستورزی ژنتیکی و تغییر ساختار مولکولی موجودات زنده اعم از جانوران و گیاهان با توجه به مخاطرات احتمالی آن برای طبیعت و محیط زیست جایز است؟ به طور کلـی، هرگونه پیشرفت عملی که موجب ضرر و زیـان به فرد و جامعه ____________________________ [1] - www.
در آزمایشها، موجب کشف داروها و روشهای مفیدی شده و جان انسانهای زیادی را در دنیا نجات داده است؛ اما آنچه که امروزه ذهن بسیاری از افراد و گروهها خصوصا طرفداران حقوق حیوانات، گروههای مذهبی و زیست محیطی را به خود مشغول داشته، این است که حد مجاز این تصرفها و آزمایشها چقدر است؟ آیا میتوان برای رسیدن به مقاصد و اهداف انسانی به هر نوع انتفاعی از حیوانات دست زد؟ طرفداران نظریه «رفاه حیوانات»1معتقدند منافع و حقوق حیوانات باید از دو جهت مورد توجه قرار گیرد: 1ـ به طور انسانی مورد انتفاع قرار گیرند؛ 2ـ رنج غیر ضروری نبرند."