چکیده:
به نظر بسیاری از محققان و صاحبنظران جهان اسلام، استاد مطهری، یکی از احیاگران و اصلاح گران اندیشهی دینی، در دورهی
معاصر میباشد.از منظر استاد، موضوع علل عقب ماندگی و انحطاط مسلمین، به عنوان جدیترین مسألهی کنونی مسلمانان، و پاسخ به آن مبرمترین نیاز
است.استاد، مهمترین مؤلفهی اصلاح فکر دینی را روشنگری و دفاع از مفاهیم دینی، که به شکل واژگونه در نظر مردم جلوه کرده است،
میشناخت. به همین دلیل رویکرد اجتماعی به دین در آثار ایشان مشهود است.نگارنده، در این مقاله به پیشینهی جریان اصلاح فکر دینی، که از سید جمالالدین اسدآبادی آغاز شده، پرداخته و با توجه به ویژگیهای
خاص استاد مطهری، که خود از شاگردان اصلاح گران دینی معاصر بوده است، ابعاد اصلاح گری ایشان را بررسی مینماید.رسالت دفاع از دین با ادبیات و منطق نو، به شیوهی عقلانی مورد بررسی قرار گرفته، رویکرد جامع و اعتدال گرایانه، دور از افراط و
تفریط و به دور از التقاط و تحجر، که در عین حال رویکرد کاربردی به دین و هویت بخشی به نسل جوان داشت، به اختصار بررسی شده
است.
خلاصه ماشینی:
"همچنین از افکار و فلسفههای غرب، که از راه ترجمه و یا از طریق استادانی که در آنجا تحصیل کرده و محیطهای دانشگاهی را با اندیشهی خود تحت تأثیر قرار داده بودند و همچنین گسترش فرهنگ فساد و ابتذال که رژیم پهلوی آشکار و پنهان آن را تقویت مینمود، به خوبی مطلع بود، و نیز از شور و عشق جوانان دانشگاهی به اسلام ناب و سؤالات و شبهات فراوان از مباحث دینی به خصوص مباحث اجتماعی آن و از علل عقبماندگی مسلمانان و عوامل پیشرفت غربیان و رابطهی دین با سیاست و سایر حوزههای علوم انسانی و اجتماعی آگاه بود.
اگرچه وی خود از تحلیلگران فکری جریانهای فوق است و این کار را در راستای رسالت دفاع از دین و رویکرد اجتماعی به دین انجام داده است و به همین دلیل کار ایشان در کنار حرکت و اصلاح وسیع سیاسی امام خمینی قدسسره تکمیل میشود، اما از آنجا که او نه تنها یکی از رهروان حرکت امام خمینی قدسسره ، بلکه از اندیشمندانی است که با اطلاع جامع از حرکت انقلاب اسلامی و اهداف آن آشنایی دارد، لذا به آسیبشناسی نهضت نیز میپردازد3.
کتابهای سیره پیامبر صلیاللهعلیهوآله و امامان علیهمالسلام یا به صورت نقلی و سیری نوشته شده و گاهگاه عبرتهایی برای خوانندگان خود دارد و یا به صورت تحلیلی و عقلی است که دلایل رفتارهای آنها را بیان کردهاند؛ ولی ایشان علاوه بر دو کار قبلی، حرکت سومی انجام داده و آن اینکه کوشش نموده است از سیرهی آنها قوانین کلی استخراج نماید که این قوانین، مانند همهی قوانین علوم دیگر، در هر زمان و مکان و هر جامعهای قابل استفاده است و به نوعی جاودانگی دین و سیرهی اولیای آن را اثبات میکند."