چکیده:
مطالعه حقوق اقلیتها و گروههای قومی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران،نشانگر آن است که علیرغم فقدان الگوی مشخص و منسجم و عدم استفاده از مدلهای رایج جلب و تأیید مشارکت اقلیتها در این سند حقوقی،حقوق گروههای مذکور به طرق گوناگونی مطرح شده و محفوظ مانده است.در قانون اساسی کشورمان،سه مقولهء گروه قومی،اقلیت دینی و اقلیت مذهبی از یکدیگر تفکیک شده و درحالیکه اقلیت قومی با دو گروه دیگر قابل جمع است؛برای هریک بهطور جداگانه حقوقی مطرح شده که باهم جمع پذیرند. روشن است که حقوق اقلیت در جایی مطرح میشود که تفاوت وجود داشته باشد و اکثریت ایرانیان و حکومت دینی برخاسته از قانون اساسی نیز بیشترین تفاوت را با اقلیتهای دینی دارند.بنابراین،تدوینکنندگان قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز بیشترین عنایت را به اقلیتهای دینی معطوف کرده و اقلیتهای قومی صرف را کمتر موجود توجه قرار دادهاند. برای اقلیتها دینی،غیر از کرسیهای تضمینشده در مجلس شورای اسلامی،ماده واحدهای نیز برای رعایت حقوق مهبی و اجرای شرایع دینیشان وجود دارد.اما اقلیتهای مذهبی و قومی،به واسطهء اشتراک در دین،به لحاظ حقوق اجتماعی و سیاسی،بخشی از اکثریت جامعهء ایرانی به حساب آمدهاند.بنابراین در ساحت فرهنگ کشور،حق آنان برای تداومبخشی به هستی فرهنگیشان تأیید و ازادی شعایر مذهبی اقلیتهای مذهبی مسلمان،با عنایت به ماده واحدهء مذکور،تأمین شده است.
The study of the rights of minorities and ethnic groups in the Islamic Republic of Iran’s Constitution indicates that despite the absence of a specific and coherent pattern and the failure to make use of mainstream models for the attraction and confirmation of the minorities’ participation in this legal instrument، the rights of the groups in question are referred to and reserved in various ways. In the Islamic Republic’s Constitution، three categories of ethnic group، religious minority and denominational minority have been distinguished، and while the religious minority may be combined with the two other groups، separate rights have been provided for each of them which themselves can be amalgamated.
Undoubtedly، the rights of minorities are discussed when there is kind of difference، and most of Iranians and the religious government arising from the Constitution are largely different from the religious minorities. Hence، the designers of the Constitution have paid much attention to the religious minorities whereas the mere ethnic minorities have not been subject to much attention.
Apart from the seats reserved for the religious minorities in the Islamic Consultative Assembly، there is a one-article act providing for the respect for their religious rights and performance of their religious rituals. However، religious and ethnic minorities، due to their commonalties in religion، have been regarded as part of the majority Iranian society in terms of social and political rights. Therefore، in cultural domain، their rights for continuing their cultural existence have been sanctioned and the freedom of religious rituals for the Muslim denominational minorities has been respected according to the act in question.
خلاصه ماشینی:
روشن است که حقوق اقلیت در جایی مطرح میشود که تفاوت وجود داشته باشد و اکثریت ایرانیان و حکومت دینی برخاسته از قانون اساسی نیز بیشترین تفاوت را با اقلیتهای دینی دارند.
ج. حقوق اقلیتها در قانون اساسی جمهوری اسلامی در وضعیت فعلی ایران و با توجه به قانون اساسی کنونی کشورمان سه مقوله مربوط به از اقلتیها را میتوان از هم تمیز داد:اقلیت دینی(زردشتی،یهودی و مسیحی)، اقلتی مذهبی(تسنن حنفی،مالکی،حنبلی و مذهب زیدی)و اقلیت قومی(که اسامی آنها ذکر نشده است،اما در اصول خاصی به آنها اشاره شده،ماننده اصول 91،51).
1. حقوق اقلیتهای مذهبی از آنجایی که انقلاب سال 7531،اسلامی بود و منجر به تشکیل حکومت اسلامی شد،میتوان گفت که آشکارترین اختلاف ایدئولوژی آن با اقلیتهای دینی بود و لذا بیشتر از اقسام دیگر اقلیت در ایران،در قانون اساسی از آنها سخن به میان آمده است.
حقوق اجتماعی و سیاسی اقلیتهای دینی تشکیل انجمنها و نهادهای مختلف برای پیشبرد اهداف و آمال دینی اقلیتها (البته با قیودی که برای همه شهروندان وجود دارد)در قانون اساسی مقرر شده است.
)21 از سوی دیگر،با توجه به برخی اصول مانند بند 8 مادهء سوم که مشارکت عامه را مقرر میدارد و اصل بیستم که ناظر بر برابری آحاد ملت میباشد؛و همینطور اصل ششم قانون اساسی که ادارهء کشور را با اتکاء به آراء مردم میداند؛روشن میشود که حق مشارکت سیاسی اقلیتها برای انتخاب مقامات و مسئولین کشور،همانند دیگر آحاد ملت است.