چکیده:
در آستانهء قرن بیستم،حکومت قاجار برای رهایی از مشکلات مالی خود به استقراض از دولتهای روسیه و انگلستان متوسل شد.این کار که از زمان ناصر الدین شاه شروع شده بود تا اقتدار نظام مشروطه ادامه داشت. دولت مشروطهء ایران ساماندهی و اصلاحات نظام اقتصادی را در اولویت قرار داده بود اما اقساط سنگین، این اجازه را به او نمیداد،بنابراین باب مذاکرات را با دولتهای روسیه و انگلستان باز کرد.دو دولت یاد شده بیدرنگ از فرصت به دست آمده استفاده کردند و برای موافقت با درخواست دولت مشروعه چنان شرطهایی را مطرح کردند که ایران را در موقعیتی سختی همچون گذشته قرار میداد.دولت مشروطه از پیگیری موضوع صرفنظر کرد.دو دولت به ویژه انگلیس این امر را پذیرفتند و به همین دلیل در اندیشهء تحمیل وضعیت موجود بر ایران برآمدند اما چیزی که سیاست آنها را در این باره تغییر داد،اقدام محمد علی شاه در سرکوب نظام مشروطه بود که مانع به نتیجه رسیدن باشد.برچیده شدن نظام مشروطه، سیاست اقتصادی ایران همچون قبل از مشروطیت بر مدار وابستگی به قرضهای خارجی ایران قرار گرفت و نظر دو دولت را همانند گذشته تأمین کرد.
خلاصه ماشینی:
"درخواست استمهال از سوی دولت ایران پس از طرح استمهال در مجلس اول و الزام دولت برای پیگیری و ارائهء آن به دو دولت روس و انگلیس،علاء السلطنه،وزیر امور خارجهء وقت ایران،در 21 جمادی الثانی 32/5231 ژوئیهء 13/7091 تیر 6821 در نامهای به شرح زیر از دو دولت تقاضای استمهال کرد: «جناب شما از اهتمامات مجدانهء دولت شاهنشاهی و مجلس مقدس ملی راجع به اصلاح امور لازمه و تعدیل مالیه و نیز توسعهء تجارت به خوبی مستحضر میباشید ولی واضح است که این اقدامات را وقت شایستهء مناسبی لازم خواهد بود تا منتج نتیجه گردند و اقلا مدت سه سال وقت لازم است تا بتوان اصلاحات و مقاصدی را که در نظر است به عمل آورد.
در چنین وضعیتی مارلینگ در نامهای در 41 فوریه 11/8091 محرم 42/6231 بهمن 6821 برای فشار به ایران رسما به ادوار گردی پیشنهاد جدیدی کرد: «با این حالات چون لازم است فشار سختتری داده شود بدین لحاظ جسارت ورزیده در تلگراف خود مورخه 82 ژانویه معروض داشتم که اجازه فرمائید به دولت ایران اطلاع بدهم نظر به اینکه مدتی است جواب شروط دولت فخیمه را راجع به قبول تعویق اقساط استهلاک ندادهاند لهذا سکوت ایشان موجب رضا تصور شده است شکی نیست در اینکه اگر اختیارات دولت ایران در استقراض از خارجه اکنون محدود شود هرآینه از هرگونه فشاری برای مطالبه بیشتر متأثر خواهد گردید و لهذا امیدوارم که مکتوبی نسبی بر مفاد فوق به دولت ایران ارسال کرد تا بدان واسط قراری در این مسئله بدهند."