چکیده:
تبیین مبانی اخلاقی اسلامی بر اساس آموزه های صحیفه سجادیه ، محور اصلی این گفتار است . نویسنده پس از بیان نکات مقدماتی در مورد صحیفه ، توحید را به عنوان مبانی اخلاق در صحیفه شناسانده و شش نکته را در این زمینه بر می شمرد : معرفت خدا ، لطف خدا بدون استحقاق مردم ، خوف و رجاء ، امید به رحمت الهی ، تکیه بر توفیق ، توکل بر خدا . آنگاه هفت راه از راه های تعالی معنوی را که در صحیفه مطلح شده ، توضیح میدهد : قرآن ، ماه رمضان ، تولی و تبری ، شفاعت ، توسل ، شهود اعمال ، صلوات بر محمد و آل محمد ، نویسنده ، تمام این موارد را با تکیه بر متن صحیفه سجادیه وضیح داده است .
خلاصه ماشینی:
"اینعبارات-که از سویی لطیفترین تعابیر عرفانی است که تنها میتواند بر زبان انبیاء واولیای الهی جاری شود و از سویی دیگر عالیترین و بلندترین معارف توحیدی را دربردارد-جایگاه رفیع و ممتازی به این مجموعه داده است،به گونهای که هیچ مجموعهدیگری در معارف توحیدی قابل مقایسۀ با آن نیست،بهویژه آنکه جامهای زیبا از حسنبیان-برخاسته از معدن فصاحت اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم-نیز بر زیبایی محتوایی آنهامیافزاید.
امام سجاد علیه السلام در دعای 39(در طلب عفو و رحمت)در بیان این حقیقت،بر این نکتهتأکید میورزد که نه یأس انسانی از نجات،از روی«قنوط»یعنی نومیدی مطلق است کهاز گناهان کبیره است،و نه طمع فردی به رهایی،به دلیل فریفته شدن به اعمال اوست.
برخی از ویژگیهایی که در کلام امام سجاد علیه السلام در وصف قرآن میخوانیم،چنیناست: برتر از تمام کتابهای آسمانی؛جداکنندۀ حلال و حرا الهی؛نوری که به پیروی آن،از ظلمتهای گمراهی و جهالت میتوان راه یافت؛شفا برای کسی که به سخن آن گوشجان سپارد؛میزانی استوار که همواره به حق سخن میگوید؛رایت نجات برای کسیکهدر پی آن برود؛نگاهبان انسان از تلبیس ابلیس و وسوسههای درون؛دورکنندۀ بشر ازپلیدیهای ضد اخلاقی؛پیشوای انسان به سوی رضوان و جنان خدا(دعای 42).
-در دعای عید اضحی،ابتدا به تفصیل،جنایات دشمنان و غاصبان حقوق حقهبرگزیدگان بحق خداوند را برمیشمارد،بهگونهای که جانشینان و برگزیدگان خدا درزمین،در اثر آن ستمها،مورد غلبه و قهر و غصب حق خود قرار گرفتند،احکام الهی رادر حال تغییر و تبدیل میبینند،پشت کردن به قرآن را-در عمل-نظاره میکنند،تحریففرائض و زایل شدن سنتهای پیامبر را شاهدند،ولی نمیتوانند سخن بگویند."