خلاصه ماشینی:
"مقالات و فیه تبیان کلی شی قرآن حجت را تمام کرده است (قسمت دوم) محسن هاشمی دیدگاههای مختلف دربارهء جامعیت قرآن با توجه به آیات و روایات مذکور هرگونه تردید دربارهء جامعیت قرآن منتفی میشود،اما این پرسش هنوز باقی میماند که جامعیت قرآن به چه معناست؟آیا بدین معناست که قرآن کریم نسبت به علوم و موضوعات الهی و بشری جامعیت و کلیت دارد و پاسخگوی همهء این مسایل هست یا خیر؟به عبارت دیگر آیا اینجامعیت انکارناپذیر در محدودهء دین است یا فراتر از آن میباشد؟ 1-نظریه جامعیت مطلق قرآن قبلا اشاره شد که در بعضی از روایات آمده است که قرآن تبیان هر چیزی است و علم«ما کان و مایکون و ما هو کائن» یعنی آنچه بوده و هست و تا روز قیامت خواهد بود همه در قرآن هست.
2-نظریه جامعیت قرآن در راستای اهداف دین(هدایت انسانها)عدهای دیگر بر این عقیدهاند که قرآن،هرچند که میان کتب آسمانی از ویژگی خاصی برخوردار است و میتواند برای انسانها باشد تا آنان را هدایت کند و از گمراهی برهاند،اما مقصود از آن این نیست که در قرآن کلیه اصول و قواعد علوم وجود دارد؛مثلا اگر کسی کتابی را در طب تالیف کند و بگوید کتاب من کتابی است جامع و کلیهء مسایل را دربردارد،مقصود از آن این نیست که در کتاب طب مسایل فیزیک و شیمی هم هست و اگر چنین ادعایی کند نه تنها غلط است بلکه بیمعنی و نامعقول هم خواهد بود."