چکیده:
در این تحقیق برای سنجش درجه نابرابری توزیع درآمد در ایران از رویکرد ناپارامتریک و از شاخص های نابرابری ضریب جینی (GINI)، شاخص تایل (T)، شاخص نابرابری هرفیندال (HHI) و شاخص شانن (E) استفاده شده است.
مطالعات بانک جهانی (2005) نشان می دهد که دانمارک، ژاپن، سوئد، بلژیک، چک و نروژ به عنوان کاراترین نظام توزیع درآمد در جهان شناخته می شوند. همچنین بر مبنای رتبه بندی صورت گرفته توسط بانک جهانی مشاهده می شود که ایران از نظر امتیاز به عنوان شصت و سومین کشور از نظر کارایی سیستم توزیع درآمد شناخته می شود که در مقایسه با کشورهایی مانند دانمارک، سوئد، نروژ و ... جایگاه نامناسبی است.
همچنین نتایج این تحقیق بیانگر آن است که از سال 1361 گرچه ضریب جینی (GINI) دارای نوساناتی می باشد ولی در مجموع این شاخص دارای روند کاهشی بوده است به گونه ای که از 0.546 در سال 1361 به 0.392 در سال 1383 کاهش یافته است؛ شاخص تایل (T) نیز موید چنین روندی است. از سال 1363 شاخص هرفیندال (HHI) تقریبا ثابت بوده و شاخص شانن (E) در حال افزایش بوده، در شرایطی که کوواریانس ضریب جینی (GINI) و شانن (E) منفی بوده است؛ لذا با توجه به اصول این سه شاخص می توان نتیجه گرفت سهم درآمدی دهک های پایین افزایش یافته است.
خلاصه ماشینی:
"از سال 3631 شاخص هرفیندال (HHI) تقریبا ثابت بوده و شاخص شانن (E) در حال افزایش بوده،در شرایطی که کوواریانس ضریب جینی (GINI) و شانن (E) منفی بوده است؛لذا با توجه به اصول این سه شاخص میتوان نتیجه گرفت سهم درآمدی دهکهای پائین افزایش یافته است.
3 همچنین شاخص تایل را میتوان به یکی از شاخصهای نابرابری آتکینسون تبدیل نمود که در اصطلاح در ادبیات توزیع درآمد به آن شاخص استاندارد شده تایل4میگویند: (به تصویر صفحه مراجعه شود) یکی دیگر از ویژگیهای شاخص تایل مرتبط با ارزیابی رفاه جامعه میبشاد.
,xn-1,xn) بردار درآمد(هزینه)دهکهای درآمدی و(به تصویر صفحه مراجعه شود)باشد،میتوان از رابطه فوق برای محاسبه میزان نابرابری استفاده نمود که در ادبیات توزیع درآمد به آن شاخص آنتروپی شانن گفته میشود.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) 5-محاسبه شاخصهای نابرابری در ایران و تحلیل آن منظور از اندازهگیری توزیع درآمد پاسخ به این سؤال است که درآمد چگونه میان طبقات مختلف درآمدی تقسیم شده و این تزویع تا چه حد متمرکز در دهکهای مشخص میباشد.
با توجه به نکات فوق که جزء ویژگیهای شاخصهای فوق است و با توجه به اینکه نمودار هرفیندال(نمودار 4)نشان میدهد تا سال 4531 شاخص هرفیندال افزایش یافته است؛ به عبارت دیگر Cov(HHI,GiNi)<0 و این در شرایطی است که شانن در حال کاهش بوده میتوان نتیجه گرفت دلیل افزایش نابرابری،افزایش سهم درآمدی ثروتمندان جامعه (دهکهای بالا درآمدی)میباشد.
با توجه به نکات فوق و با استناد به نتایج حاصل از ضریب جینی (GINI) ،شاخص تایل (T) ، شاخص نابرابری هرفیندال (HHI) و شاخص شانن (E) میتوان ادعا نمود که فرضیه فوق پذیرفته میشود و سیاستهای توزیعی دولتها در طی برنامههای توسعه،نقش مؤثری در کاهش نابرابری درآمد(هزینه)در ایران به همراه داشته است."