خلاصه ماشینی:
*** بنای الازهررا،جوهر کاتب صقلی، (به تصویر صفحه مراجعه شود) فرمانده لشگر ابو تمیم معد،به سال 359 هجری قمری،بالافاصله پس از فتح مصر به دست فاطمیان،آغاز کرد و در رمضان سال 361(برابر با ژوئن 972 میلادی)افتتاح شد و نخستین نماز در آن گزارده آمد.
اما خوانندهء آگاه می- تواند دریابد که در سالام هدف از بنای مساجد تنها عبادت نبوده و در آنها به تعلیم و تعلم علوم اسلامی و معارف قرآنی میپرداختهاند، و گذشته از آن،چنانکه مقریزی در کتاب خود میگوید در سال 365 هجری قمری (975 میلادی)،در اواخر حکومت المعزلدین- اللّه،نخستین جلسهء تدریس در جامع الازهر تشکیل شده و این جلسه توسط اولین قاضی- القضاة مصر و عالم شیعی معروف عصر خود، ابو الحسن علی بن نعمان قیروانی،بپا گشته است،که در آن«کتاب الاختصار»را که پدرش ابو حنیفه نعمان بن محمد بن منصور قیروانی که به این حیون شهرت داشته و از بزرگان شیعهء مغرب بوده،در میان جمعی از دانشمندان تدریس میکرده است.
چنین برمیآید که ابن کلس نخستین کسی بود که جامع الازهر را مقر منظم تدریس علوم اسلامی قرار داد و نخستین کسی است که طرح دانشگاه کردن الازهر را ریخت.
)ابن کلس از خلیفهء وقت،العزیز باللّه،اجازه گرفت تا گروهی از فقها و دانشمندان را-که 37 فقیه و عالم بودند و در رأس آنها ابو یعقوب قاضی الخندق قرار داشت-به کار تدریس در الازهر بگمارد.
گذشته از علوم ادب و صرف و نحو و غیره،از کتابهایی که در آن زمان در الازهر تدریس میشد میتوان برخی را ذکر کرد: 1-«الاقتصار»یا«الاقصار»تألیف ابو حنیفة النعمان القیروانی،قاضی المعز لدین اللّه، در فقه آل محمد،که تا پایان قرن چهارم توسط نعمانیان در الازهر تدریس آن ادامه داشت.