خلاصه ماشینی:
در این شماره تحت عنوان محدودهء علم خواهیم دید که علم با این روش مخصوص،خود را چنان محدود و قلمروش را چنان محصور کرده است که نمیتواند دربارهء مفاهیم متعالی ذهن آدمی چون ما فوق الطبیعه،داوری دربارهء ارزشها،خیر و شر،فضیلت و تقوی سخن بگوید.
از آنچه قبلا دربارهء ماهیت پژوهش علمی بیان کردهایم،بهدرستی دانسته میشود که علم نمیتواند با حقیقت از نوع قطعی سروکار داشته باشد.
فلسفهء علمی چهارمین و مهمترین نتیجهء روش پژوهش علمی این است که برای راهی که علم باید در پیش گیرد، پایهء فلسفی تعیین میکند.
از آنجا که قلمرو علم تمامی گیتی مادی است، پس علم باید دربارهء ماهیت نیروهایی که در گیتی حکمفرمایی میکنند و همهء رویدادهای آن به پژوهش پردازد:چه چیز باعث وقوع فلان رویدادها در گیتی میشود؟چه چیز،از میان رویدادهای ممکن،آن را که واقع میشود،تعیین میکند؟چه چیزی سیر رویدادی را به سوی نتیجهای خاص،کنترل یا رهبری میکند؟ ما از چارچوبی که در آن به این پرسشها باید آگاهی داریم.
غالبا میپرسند چگونه ممکن است زیبایی یک گل را براساس رویدادهای فیزیکی و شیمیایی شناخت؟ تخمی که به کودکی تبدیل میشود چگونه ممکن است«مکانیسمی»بیش از یک ساعت نباشد؟آدمی، که میاندیشد و وجود خدا را به تجربه میبیند، چگونه میتواند بیش از یک«ماشین»به حساب نیاید؟میگفتند مکانیسم،برای توضیح دادن حیات باید ناکافی باشد و فقط چیزی ما فوق الطبیعه،نیرویی حیاتی،که ماشین بدن را در ضبط دارد،موجب فعالیتهای حیاتی است.
«طرحی خدایی»ما فوق الطبیعه برای تثبیت سرنوشت هر بخش گیتی وجود دارد و همهء رویدادهای طبیعت،اعم از گذشته و حال و آینده، در این طرح برنامهریزی شدهاند.