خلاصه ماشینی:
"محمد رضا حائری* طرحی از کالبد شهر ایرانی: بررسی گونهشناسانهء بافتهای شهری ایران پیشگفتار حفظ،مرمت و تجدید حیات بافت تاریخی در شهر ایرانی میسر نخواهد بود مگر آنکه بتوان"وضعیت نامتعادل"حاکم بر این شهرها را به سمت وضعیتی متعادل هدایت کرد.
بافت تاریخی-که تا آخر قرن گذشته شکلدهندهء کالبد شهر ایرانی بود- در مقایسه با بافتهای شهری که از اوائل قرن حاضر به بعد شکل گرفتهاند سطح اندکی را اشغال کرده و براساس ارتباطات غیر موتوری و رفتوآمد پیاده شکل گرفته بود.
به این ترتیب کالبد شهر ایرانی در سه دههء اول قرن چهاردهم خورشیدی از دو لایهء بافت شهری تشکیل شده بود:بافت تاریخی و بافت قدیمی.
سرعت شکلگیری بافت حومهای و بافت جدید که به دههء 40 تعلق داشت در مقایسه با بافتهای قدیمی و تاریخی بسیار زیاد بوده و در نتیجه سطوح زیادی از زمینهای بایر و کشاورزی و باغات برای رشد شهری به کار گرفته شده است.
حتی تا دهههای اولیهء قرن حاضر،به علت رشد نسبة کند شهرنشینی و غنای بافت تاریخی از نقطه نظر تأسیسات و تجهیزات شهری و پائین بودن شمار وسایل نقلیهء موتوری،تعادل قدیمی بر شهرهای ایرانی کمابیش حاکم بود.
تمرکز بر بناهای مسکونی به ویژه در بافتهای جدید و حومهای در قیاس با دیگر بناها افزایش یافته و استفاده از اراضی برای ایجاد شبکههای ارتباطی،تجهیزات و تأسیسات شهری و فضاهای عمومی رو به کاهش گذاشته است.
احداث راههای جدید در درون بافتهای تاریخی و قدیمی اگرچه اندکی از فشار تردد وسایل نقلیه موتوری به مرکز تجاری- خدماتی-اداری کاستهاند اما در همان حال منجر به تخریب بافت تاریخی شده و خدمات را در اطراف خود متراکمتر کردهاند."