چکیده:
دیاتسارون اصطلاحا به مجموعهای گفته میشود که از تلفیق انا جیل اربعه به وجود آمده است.اولینبار به زبان سریانی و به وسیلهء شخصی به نام تاتیانس(طاطیانوس) در قرن دوم میلادی فراهم آمده است.این مجموعه از میان رفته ولی دو دستنوشته از ترجمهء عربی آن وجود دارد.مقالهء مزبور دربارهء بررسی کهنترین دیاتسارون فارسی است،که در قرن هفتم هجری نوشته شده است.اصل این نسخه از میان رفته ولی رونوشتی از آنکه مربوط به قرن دهم هجری است موجود است.گردآورندهء این اثر،ابتدا ترجمهای فارسی از متن سریانی انا جیل اربعه فراهم آورده و سپس با حذف موارد تکراری بقیهء مطالب چهار انجیل را ماهرانه درهم آمیخته.وی نام خود را به صراحت معلوم نداشته ولی در پایان نسخه،حروف نام و لقب خود را ذکر کرده است که پس از کنار هم قرار دادن آنها نام ایوانیس(یوحنا)و لقب عز الدین به دست میآید.
متن مزبور به لحاظ دارا بودن ویژگیهای آوایی و صرفی و نحوی درخور توجه، قسمتی از ساختار زبان فارسی را در قرن هفتم نشان میدهد.
خلاصه ماشینی:
"فارسی است،که در قرن هفتم هجری نوشته شده است.
اثر،ابتدا ترجمهای فارسی از متن سریانی انا جیل اربعه فراهم آورده و سپس با حذف
میشود که از تلفیق انا جیل اربعه(متی مرقس،لوقا،یوحنا)به وجود آمده است.
دیاتسارون شناخته شدهء فارسی از سدهء هفتم هجری/سیزدهم میلادی است.
بود که در سال 2471 م از وجود این دستنوشته خبر داد7و ایتالو پیتزی8در سال
دیاتسارون فارسی را به همراه ترجمهء ایتالیایی در سال 1591 م منتشر کرد.
(399 هم وجود دارد که احتمالا رونوشتی از همین نسخه بوده است.
متن یونانی و سریانی متفاوت،اما با این نسخه یکسان است و معلوم میشود که هردو
و شیوهء کار خود چنین نوشته است:
خبیرتر شدند از زبان ایشان که در اصل داشتهاند و انجه بزبان اصلی ایشان
انجامهء نسخهبردار،در دو جدول،حروف نام و لقب خود را آورده است.
انجامهء این نسخه چنین است:
نسخه دارای 031 برگ 52 در 81 سانتیمتری است که با حروف عربی از ب(-2)
اما این استدلال با توجه به اینکه مترجم متن را از یک زبان سامی ترجمه کرده
این ویژگیها گوشههایی از ساخت زبان فارسی را در سدهء هفتم هجری/
زندگانی«زندگانی»:پاسخ داد عیسی و گفت نبشته است که زندگانی ادمی بنان تنها
نازش کردن:«درخواست کردن»:عیسی را دید و بر روی افتاد و ازو نازش کرد.
برادران شما تنها کدام نیکویی کرده باشید نه همهء خلق چنین میکنند ل و اگر
گوالتییری نیز این نسخه را با اعداد لاتینی از 1 تا 031 شمارهگذاری کرده است.
شمارهء صفحات در شواهدی که از این به بعد خواهد آمد براساس چاپ مسینا در سال 1591 م است."