خلاصه ماشینی:
مسئولیت مدنی خسارات آلودگی نفتی در دریای آزاد مهرداد سیدی مقدمه اگر تصادفی بین کشتیهای نفتکش در نزدیکی سواحل ما در خلیج فارس و دریای عمان رخ بدهد، چه کسی مسئول تأمین خسارات آلودگی دریا ناشی از چنین حادثهای است؟ چه اقداماتی میتوان بهطور قانونی برای جلوگیری، تقلیل و از بین بردن اثرات آلودگی ناشی از این قبیل حوادث کشتیها بهعمل آورد؟ در پاسخ به سؤالات فوق بهطور کلی باید گفت اگر حادثه در محدودة دریای سرزمینی 1 رخ دهد، دولت ساحلی میتواند هر اقدامی را که مقتضی بداند، صرفا با در نظر گرفتن اصل تناسب، انجام دهد؛ زیرا کشتی در چنین صورتی دیگر در حال عبور صرف نیست و نمیتواند از مزایای «عبور عرض دریای سرزمینی جمهوری اسلامی ایران طبق قوانین موجود 12 مایل دریایی از خط مبدأ تعیین شده است.
تنها شرایط یا محدودیتهایی که برای استفاده از این حق در نظر گرفته شده به شرح زیر است، ولی حتی این محدودیتها را نیز میتوان در شرایط اضطراری شدید 1 کنار گذاشت: الف ـ اقدامات متناسب با تهدید یا خسارات باشد (مواد 1 و 5)، ب ـ اقدامات متناسب با خطر موجود باشد، ج ـ حداکثر تلاش برای احتراز از آسیبرسانی بهعمل آید، د ـ در صورت امکان با دولت صاحب پرچم، صاحبان کشتی و بیمهگران مشورت شود، هـ ـ هرکس که احتمال دارد مداخله نسبت به او تأثیری بگذارد، مطلع شود.
کنوانسیون مسئولیت مدنی مقرر مینماید که اگر نفت بادوام که ضمن حوادث دریایی از یک کشتی رها یا تخلیه شده است موجب بروز خساراتی در قلمرو دول عضو، منجمله دریای سرزمینی آنها، بشود بهجز دو سه مورد مسئولیت کامل جبران خسارات و هزینههای اقدمات پیشگیرانه برعهده صاحب کشتی یا بیمهگران اوست.