چکیده:
با توجه به اینکه جمعیت کنونی ایران از نظر تعداد، ترکیب و بافت جنسی، سنی و
شرایط طبیعی، اقتصادی و اجتماعی و برخورداری از امکانات و خدمات به صورت ناموزونی
توزیع شده
و با سرعتی شتابزده به سوی هرچه بیشتر-و البته نه به صورت خودجوش و
برنامهریزیشده-در حال تحول است، سریعا در شناخت روند آتی آن مطالعاتی انجام گیرد
و راهحلهایی ارائه گردد.اختلافات بالقوه طبیعی، غالبا باعث اختلاف شدید در توان بالفعل هر یک از نواحی
جمعیتی ایران گردیده است.از طرف دیگر عدم توزیع منطقی خدمات و امکانات و نارساییهای
برنامهریزی سنجیده، باعث تشدید توزیع جغرافیایی نامتعادل جمعیت در نواحی مختلف
ایران گردیده است، که این خود عاملی است در استفاده غیرمعقول از منابع طبیعی،
سرمایهگذاریها و در نتیجه جابهجایی نیروی انسانی ماهر و غیرماهر و توزیع نابرابر
خدمات و امکانات استانی و شهری-روستایی.یکی از مسائل و مشکلات در امر توزیع جغرافیایی جمعیت ایران، گرایش بیرویه جمعیت
به شهرنشینی است که باعث گردیده از جمعیت حدود 60 میلیون نفری ایران در سال 1375
بیش از 35 میلیون نفر در شهرها و بقیه در روستاها زندگی کنند.جمعیت شهرنشین ایران بین سالهای 35-65 از 4/31 درصد به 4/54 درصد افزایش یافته
است و این روند همچنان ادامه دارد و احتمالا در آیندهای نهچندان دور، میزان
شهرنشینی ایران به سطح کشورهای صنعتی خواهد رسید.حال این سؤال مطرح میگردد که آیا
این روند باید همچنان ادامه داشته باشد یا با توجه به ویژگیها و توانائیهای شهری و
روستایی باید سریعا به فکر کنترل شهرنشینی بود؟اثرات ناشی از این ناهماهنگی در توزیع و جابهجاییهای بدون کنترل جمعیت، باعث
اختلال در امور شهری و روستایی و بههمخوردن ترکیب جنسی و سنی جمعیت در مناطق
مختلف جغرافیایی و شهری-روستایی شده است و در پارهای از مواردپایین آمدن سطح
بهداشت عمومی و خدمات درمانی و سایر خدمات و امکانات گردیده است که هر یک درخور بحث
جداگانه میباشد.
خلاصه ماشینی:
"از طرف دیگر عدم توزیع منطقی خدمات و امکانات و نارساییهای برنامهریزی سنجیده، باعث تشدید توزیع جغرافیایی نامتعادل جمعیت در نواحی مختلف ایران گردیده است، که این خود عاملی است در استفاده غیرمعقول از منابع طبیعی، سرمایهگذاریها و در نتیجه جابهجایی نیروی انسانی ماهر و غیرماهر و توزیع نابرابر خدمات و امکانات استانی و شهری-روستایی.
حال این سؤال مطرح میگردد که آیا این روند باید همچنان ادامه داشته باشد یا با توجه به ویژگیها و توانائیهای شهری و روستایی باید سریعا به فکر کنترل شهرنشینی بود؟ اثرات ناشی از این ناهماهنگی در توزیع و جابهجاییهای بدون کنترل جمعیت، باعث اختلال در امور شهری و روستایی و بههمخوردن ترکیب جنسی و سنی جمعیت در مناطق مختلف جغرافیایی و شهری-روستایی شده است و در پارهای از مواردپایین آمدن سطح بهداشت عمومی و خدمات درمانی و سایر خدمات و امکانات گردیده است که هر یک درخور بحث جداگانه میباشد.
واژههای کلیدی کمرشدی رشد شتابان و بیرویه نظریههای جمعیتی اسلام کمربند خشک معیشت کشاورزی منطقه تجارت آزاد مواد قلیایی تراکم نسبی و بیولوژیک شهرنشینی و روستانشینی آلودگیهای اجتماعی حاشیهنشینی و زاغهنشینی توزیع جغرافیایی جمعیت ایران منطقی به نظر میرسد اگر قبل از هر بحثی در مورد جمعیت ایران، نگاهی به ویژگیهای جغرافیایی این سرزمین داشته باشیم.
چنانچه برای توجیه بیشتر مطلب، توزیع جغرافیایی جمعیت ایران برحسب استان، شهرستان، شهر و روستا مورد بررسی قرار میگیرد، به این نتیجه میرسیم که در برخی از نواحی ایران فشار جمعیت بسیار شدید و یکی از عوامل مهم مهاجرفرست میباشد."