خلاصه ماشینی:
"»18 فرهاد میرزا معتمد الدوله آثار متعددی در زمینههای تاریخ،جغرافیا، شعر و ادب از خود به جای گذاشته که اهم تألیفات وی عبارتند از: کنز الحساب،جامجم، قمقام،سفرنامه،زنبیل، تصاب انگلیسی، منشآت،دیوان اشعار، یادداشتها،تصحیح و قیود و اضافاتی بر کتاب و فیات الاعیان ابن خلکان فرهاد میرزا در مقدمه کتاب قمقمام ضمن ستایش پروردگار و منقبت حضرت رسول و مولا امیرالمومنین و سایر ائمه اطهار(ع)و بیان شمهای از معرفت به علم تاریخ، هدف خود را از تألیف کتاب«تذکر نوائب و تفجع بر مصائب سیدالشهداء،وسیله نجات و ذخیره معاد» دانسته است فرهاد میرزا همچنینت با استفاده از فرمایش مولا علی(ع)که فرموده است:«تدارک فیالخر العمر مافاتک فی اوله»19 اعلام کرده است که کار تصنیف را شروع کرده و با روح تعبدی و دینی اعلام کرده است که در ذکر احادیث و گنجاندن متن آن به زبان عربی در کتاب هدفی را دنبال میکرده:«در تمامت این کتاب از ایراد اصل حدیث در نگذشتم که کلام رسول و امام را در قلوب اثر و موقعی دیگر و باز ترجمۀ آن به فارسی بیاوردم که عربی دان مستفید شود و هم فارسی زبان مستفیض آید.
نویسنده در پایان به ذکر نام منابع مورد استفاده و شرح گوشهای از زندگی مؤلفین پرداخته و آنها را در حد لازم فرهاد میرزا نزدیک به چهل سال از عمر خود را به امور دیوانی و مشاغل اداری گذرانده و از آن جمله به حکمرانی مناطقی چون لرستان،فارس، خوزستان،کردستان و همدان مشغول بوده و بیش از پنج ماه در غیاب ناصر الدین شاه و صدر اعظم میرزا حسین خان سپهسالار (در سفر اول به فرنگستان، 1290 ه)از حکومت کردستان به پایتخت احضار و به عنوان نایب السلطنه یا کفیل صدر اعظم با اختیارات تام اداره امور کشور را به عهده داشته است به خوانندگان معرفی میکند."