چکیده:
یکی از محوری ترین مباحث قرآنی، بحث ابتلا و امتحان در قرآن است که اطلاع و آگاهی از معنا و فلسفة آن و راه های برون رفت از آن، تاثیر غیر قابل انکاری در سعادت بشر دارد. این نوشتار پس از مفهوم شناسی واژه های، ابتلاء، فتنه و امتحان، به این نکته می پردازد که فلسفة آزمایش الهی به تکامل رسیدن انسان، رحمت الهی و برگشت انسان به سوی خداست و راهکارهای برون رفت موفقیت آمیز از آزمایش، صبر، تقوا، تسلیم در برابر خدا و .... می باشد. نویسنده سپس به دو نوع عکس العمل انسان یعنی سپاسگذاری و کفران نسبت به آزمایش الهی اشاره می کند و خاطر نشان می سازد که در آزمایش اولا که در آزمون باید مجهول وجود داشته باشد و ثانیا تناسب افراد با آزمون هم باید رعایت شود.در پایان نویسنده به این نتیجه می رسد که از نظر قرآن نقش انسان در بلا و گرفتاری، نقش قابل توجهی است و اثر آزمایش نیز تربیت انسان است.
One of the most pivotal Qur'anic discourses is tribulation and trial in the Qur'an and knowledge about its meaning، philosophy، and how to disengage oneself from it has an undeniable impact on human happiness. In this article، it is demonstrated that the terms tribulation، affliction، and trial are applied to mean "testing". The philosophy of Divine testing is man's attaining perfection and Divine mercy، his return to Go، ways of victorious disengagement from tribulation، self-control، piety، and surrender to God، etc. Of course، human beings display two types of reactions toward Divine testing، i.e. gratitude and ingratitude، and it turns up that in a testing there must be an unknown element as well as some proportion between the individual and the testing so that the task would not be unendurable.
It is established by the Qur'an that the role of human beings in tribulation and predicament is significant، to the extent that it has an educational effect on man.
خلاصه ماشینی:
"نعمت (فإذا مس الإنسان ضر دعانا ثم إذا خولناه نعمة منا قال إنما أوتیته علی علم بل هی فتنة ولکن أکثرهم لا یعلمون)(زمر/49) «هنگامی که انسان را زیانی رسد ما را (برای حل مشکلش) می خواند، سپس هنگامی که از جانب خود به او نعمتی دهیم، می گوید: «این نعمت را به خاطر کاردانی خودم به من داده اند» ولی این وسیلة آزمایش (آن ها) است، اما بیشترشان نمی دانند.
و اما هنگامی که برای امتحان روزی را بر او تنگ بگیرد مأیوس می شود و می گوید پروردگارم مرا خوار کرده!» رابطة رحمت الهی با آزمایش از آنجایی که رحمت خداوند وسیع و گسترده است و فرمود:(ورحمتی وسعت کل شیء)(اعراف/156) و هم چنین فرمود:(کتب علی نفسه الرحمة)(انعام/12) پس چرا خداوند بشر را برای رسیدن به پاداش آزمایش می نماید؟ مگر نمی شد خداوند بدون آزمایش نمودن آدمی را ثواب و پاداش بدهد؟ این سؤال غالبا در ذهن تودة مردم وقتی به آیات رحمت الهی نگاه می کنند به وجود می آید.
علاوه بر آنکه این اصل قرآنی و عقیدتی است که مزد در قبال عمل است؛(وأن لیس للإنسان إلا ما سعی)(نجم/39) به خصوص آن که آزمایش الهی نمادی از رحمت و محبت خداوند نسبت به بندگان است، پس نمی شود گفت اگر خداوند رحیم است پس آزمایش چرا؟ این نوع سؤالات حاکی از نداشتن بینش صحیح از معارف قرآنی و بی توجهی به جنبه های بلا و آزمایش می باشد."