چکیده:
رشد نیافتگی کشورهای صاحب منابع طبیعی، از جمله معماهایی است که ذهن پژوهشگران اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را به خود مشغول کرده و پاسخ های متنوعی در این ارتباط ارائه شده است. یکی از جدیدترین پاسخ ها مشکل را در ضعف نهادهای قانونی و حضور گروههای ذی نفع قدرتمند ناهمیارانه می بیند که زمینه را برای رانت جویی فراهم ساخته و موجب رشد نیافتگی اقتصادی می شوند. در این مقاله، از زاویه اقتصاد سیاسی به رونق نفتی نگاه شده و واکنش نرخ پس اندازدربسترنهادی و منازعات گروههای ذینفع توضیح داده می شود . با معرفی اثر آزمندی اثبات می شود که نرخ پس انداز در کشورهای توسعه نیافته، خلاف ادوار تجاری حرکت کرده و مصرف، در برخی کشورها به نسبتی بیش از میزان رونق منابع افزایش می یابد. یک بررسی کمی اثر آزمندی را برای مجموعه کشورهای عضو اوپک پس از رونق نفتی به اثبات می رساند و در انتها، نتیجه میگیریم اصلاحات نهادی کلید بهبود رفتار پس اندازی در این قبیل کشورها است.
The low rate of economic growth in resource-abundant countries remains as a paradox for economists and socio-political scientists. There have been various explanations for this phenomena.
One of the latest explanations considers the under-development of legal institutions as the major factor، which is indicated by non-cooperative and rent seeking behavior of the interest groups، leading to serious economic difficulties.
This paper examines the case of oil boom in the context of modern approaches of political economy. The saving rate reaction is explained within the conflicting positions of interest groups in an oil exporting economy. The "Varacity Effect" is introduced and examined، indicating a counter cyclical behavior for the saving rate in a developing economy، where the rise in aggregate consumption may exceed the effects of resource boom.
An econometric analysis of oil exporting economies indicates the experience of varacity effect in all OPEC members after the oil boom.
In conclusion، it is argued that initiation of certain institutional reforms are crucial for improving the savings behavior and overall performance of resource-based economies.
خلاصه ماشینی:
"فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران/شماره /16پاییز /1382صفحات 132-101 رونق نفتی و نرخ پسانداز در کشورهای اوپک جعفر خیرخواهان(*) دکتر حمید رضا برادران شرکاء(**) تاریخ ارسال:1382/4/28 تاریخ پذیرش:1382/6/31 کیده {IBرشدنیافتگی کشورهای صاحب منابع طبیعی7از جمله معماهایی است که ذهن پژوهشگران اقتصادی،اجتماعی وسیاسی را به خود مشغول کرده و پاسخهای متنوعی در این ارتباط ارائه شده است.
پس،چون برخلاف اکثر کشورهای توسعهیافته،قدرت در کشورهای توسعهنیافته در دست تعدادمعدودی متمرکز شده است که قادر به برداشت منابع از بقیه اقتصاد هستند،نهادهای قانونی ومهارکننده قوی برای بازداشتن آنها از این رفتار وجود ندارد،پارادایم کارگزار-نماینده5که تعامل بینگروههای قدرتمند را درنظر نمیگیرد،برای تحلیل واقعیات اقتصاد کلان و تجربیات معماگونه چنینکشورهایی مناسب نیست.
(11)(به تصویر صفحه مراجعه شود)مقایسه رابطه(9)و(11)نشان میدهد که در این تعادل،واکنش نرخ پسانداز به تکانه همیشههمجهتی کمتری با ادوار تجاری نسبت به مورد بهین اول دارد.
معادلات پسانداز با اثرات ثابت کشوری،پانل 2: OECD (به تصویر صفحه مراجعه شود)نهایتا سرانجام،در جدول(10)همه کشورهای اوپک و OECD را وارد پانل کرده (Pooled) ،اما،متغیر درآمد را در یک متغیر مجازی برای کشورهای اوپک ضرب میکنیم تا تأثیر اعضای اوپک را بهطورجداگانه نشان دهد.
اما،چون در این کشورها گروههایقدرتمند با منافع خاص و کاملا تنگنظرانه،حضور گستردهای در مراکز تصمیمگیری داشته وسازوکارهای همکاریجویانه برای هماهنگسازی رفتار گروههای ذینفع در جهت منافع جمعی وجودندارند،موجب میشود رفتار عقلایی هر گروه،به یک تعادل ناکارا برای کل اقتصاد منتهی شود که ازباب نمونه،نسبت پسانداز به درآمد از حالت بهین اول باشد و حتی در واکنش به یک تکانهمثبت درآمدی کاهش یابد.
Oil Booms:Windafalls or Curse?New York:Oxford University Press.
Journal of Economic Growth,Vol. 1,213-241.
Journal of Development Economics,Vol. 59,43-76."