خلاصه ماشینی:
توجه باین کیفیت ظاهرا سود و نتیجهای ندارد اما چون این حالت در نتیجۀ عوارض و عوامل روحی حاصل میشود و کشف و تحقیق در مسائل و مباحث روانشناسی شیرین و سودمند است از اینجهت یافتن موجبات دیر یا زود گذشتن زمان قابل مطالعه میباشد.
در نتیجۀ آزمایشهائی که در یکی از دانشگاههای بزرگ بعمل آمده ثابت گردیده است که«ساعت ذهنی»پنجاه درصد مردمان سالم میتواند درست کار کند چنانکه اگر بخواهند و تمرین کنند میتوانند در ساعت معینی از خواب بیدار شوند.
توضیح اینکه اگر حرارت بدن بالا برود زمان درازتر بنظر میآید مثلا اگر کسی تب داشته باشد طول یکساعت بیشتر از مدت حقیقی آن در نظرش جلوه میکند.
یادآوری این نکته نیز بجاست که زمان در نظر اشخاصی که در سنین مختلف عمر میباشند یکسان جلوه نمیکند مثلا طول ساعت بتشخیص کودکان و جوانان بیش از آنست که بنظر پیران میرسد.