خلاصه ماشینی:
"برش1 نظریهء علمی و واقعیتهای آزمایشگاهی در غالب مدارس امروز به دانشجویان چنین میآموزند دانش جدید بر پایهء روش استقرایی بنا شده است و بر حسب آن،اصول کلی از واقعیتهایی استخراج میشود که با کمال دقت و احتیاط در معرض مشاهده قرار میگیرد.
نظریه،تنها پس از آن به وجود میآید و تکامل پیدا میکند که واقعیتهایی به اندازهء کافی استقرار پیدا کرده باشد؛هدف آنها پیوند دادن این واقعیتها به یکدیگر و هموار کردن راه برای آزمایشهایی است که از آنها واقعیتهای دیگر به دست آید.
ولی چند سال پیش،این مطلب معلوم شد که آن فعل و انفعالات شیمیایی که مورد مطالعه و آزمایش دالتون قرار گرفته بود،عملا و واقعا به چنان نسبتهای ساده منجر نشد،و مورخان نتیجه گرفتند که دالتون نخست نظریهء خود را وضع کرده و سپس دادههای آزمایشهای خویش را چنان«تصحیح کرده»که با نظریه سازگار شود.
نظریهء اینشتین این دو مثال،همراه با نمونههای دیگری که مورخان علم در سالهای اخیر به آنها دست یافتهاند،و نیز همراه با بیانات و گفتههای خود دانشمندان،نشان میدهد که چیزی جز روش بیکن در رسیدن به اکتشافات علمی در کار است.
به محض آنکه دانشمند به آن معتقد شود که نظریهء وی او را با اسختههای عقلی رضایتبخشی مجهز میسازد که با دیگر نظریههای تثبیت شده و با هر ملاک و معیار زیباشناختی که میخواهد مورد عمل قرار دهد سازگار است،دیگرآن نظریه را تنها به این دلیل که آخرین نتایج به دست آمدهء از آزمایشگاه ظاهرا متناقض با بعضی از پیشگوییهای آن است طرد نمیکند."