چکیده:
اگر در مباحث جهان شناختی پذیرفته باشیم که هستی دارای دو بخش عالم غیب و عالم شهادت است و این مسأله نیز مستدل شده باشدکه هر امری که در عالم شهادت رخ میدهد در مبادی عالیه و عقول مجرده ثبت و ضبط است، در نتیجه دسترسی به عالم غیب به معنای پذیرش اتصال وارتباط نفس انسانی با مبادی عالیه است دراین مقاله سعی شده است با تبیین دیدگاه ابن سینا دربارة نقش متخیله در ارتباط با غیب، ابتدا با ارائة مقدمه و مدخلی پیرامون نقش تخیل در تفکر و ادراک کلیات به بررسی نحوة کارکرد متخیله در دریافت امور غیبی پرداخته شود، از این رو با تبیین فلسفی مقولة وحی و رؤیا به عنوان دومقوله اصلی درارتباط با غیب به چگونگی کارکرد متخیله در معرفت شناسی این دو مقوله پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
"(داودی:1349،349) اما ابن سینا تصریح میکند که عقل نظری یا نفس ناطقه انسانی همواره صور کلی ومعقول را از آنچه در رتبة مافوق او واقع است، اخذ میکند و مطالعه درتصاویر حسی وخیالی اگر چه نفس را برای قبول صورتهای کلی وعقلی آماده میکند، لیکن عین این صوراز متخیله به عاقله انتقال نمییابد، بلکه براثر آمادگی واستعدادی که احساس و تخیل درنفس بوجود میآورد، صورتهای مجرد از عالم غیر محسوس درآن منطبع میشود.
ابن سینا تفاوت آدمیان را در اتصال به عالم غیب یادآوری و بیان میکند که نفوس انسانی از حیث قوت و ضعف و صفا و کدورت، یکسان نیستند برخی از نفوس چنانند که با تدبیر بدن و پرداختن به مدرکات حواس به کلی مشغول شده و دایره ادراکاتشان فراتر از این سطح نخواهد رفت، این گروه مگر در عالم رؤیا نفوسشان فرصتی یابد و بارقهای از مدرکات غیبی نصیبشان شود، اما نفوس قوی پرداختن به یک شأن آنها را از شئون دیگر بازنمیدارد و در حالت نوم و یقظه یکسانند و چنین نفوسی در هر لحظه میتوانند به مبادی عالیه متصل گردند، بنابراین نفوس از نظر قوت و ضعف در مراتب مختلف قرار میگیرند.
تمثلاتی که در نفس انسانی تحقق مییابد چه در خواب و چه در بیداری همه آنها به قوة مانی خیال و متخیله است بلکه قوة خیال چیره دست: چنان معنی بصورت میکشاند که صد مانی در او حیران بماند فهرست منابع 1- ابن سینا، حسین بن عبدالله ، النفس من کتاب الشفاء، تحقیق آیة الله حسن زاده آملی ، قم ، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه ، چاپ اول، 1375ش."