چکیده:
از ویژگیهای عمومی اسلام، واقعگرایی اسلامی (به معنای مثبت آن)، فطری بودن،تعادل، نرمش، همهجانبگی، میانهروی، جهانشمولی، و... است. براساس همین اوصاف،برنامهریزی اسلامی با تاکید بر وحدت حقیقی، در عرصههای عملی امکانپذیر بوده و در عینحال، اختلافهای فکری با رعایت حدود و ضوابط قابل قبول میباشد. از همین روست کهپیدایش مذاهب اسلامی موجود و مذاهبی که از میان رفتهاند، طبیعی جلوه میکند.
خلاصه ماشینی:
پیدایش مذاهب اسلامی روشن است که در زمان پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله چون احکام و مفاهیم دینی به طور مستقیم از آنحضرت صلیاللهعلیهوآله دریافت میشد، نیاز چندانی به اجتهاد وجود نداشت، هرچند برخی صحابه،اجتهادهایی داشتهاند و پیامبر صلیاللهعلیهوآله نیز بر اجتهادشان صحه گذاشته است.
پیدایش این مذاهب، بیانگر پیشرفت و تکامل خردمندی اسلام در رویارویی با غیبتپیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله و قطع پیوند وحی از یک سو و گسترش نیازها و فراوانی حوادث و اتفاقها وپیچیدگی جوامع از سوی دیگر و چه بسا به دلیل تراکم معارف فقهی و مطرح شدن رشتههایدیگر از سوی سوم، بوده است.
6. اصل برادری اسلامی که خود بخشی از برنامه مورد اشاره است و ما به طور مستقل آنرا تأکید مینماییم، زیرا مهمترین بخش و تنظیم کننده کل روابط اجتماعی در اسلام به شمارمیرود و معتقدیم پیامدهای آن نهتنها جنبههای اخلاقی بلکه جنبههای تشریعی را نیزدربرمیگیرد و تأثیر کاملی بر روند خود اجتهاد (از این نظر که شاهد احکامی متناقض با آننباشیم) دارد.
2 آزادی در گزینش مذهب وقتی ما وجود مذاهب مختلف اسلامی را ناشی از اجتهادهایی دانستهایم که اسلام آنها را روادانسته است، باید آنها را راههای گوناگون رسیدن به خشنودی خداوند متعال، تلقی کنیم وزمانی که اختلافی میان این مذاهب مطرح میشود طبیعی است که فرد مسلمان به مطالعه آنهابپردازد و طبق معیارها و ملاکهایی که باور دارد و تشخیص میدهد در برابر خداوند بهوظیفه خود عمل کرده است، گزینش نماید.
اشاره مهدی لطفی آقای تسخیری در این مقاله، تنوع مذهبی و تعدد فرق اسلامی را ناشی از اجتهاد ارباب فرقدانسته و این تحزب و فرقگرایی را طبیعی و مورد تأیید اسلام قرار داده است.