نقد و بررسی قاعده اصلح در اندیشه کلامی مقاله

خردنامه صدرا بهار 1388 - شماره 55 رتبه علمی-پژوهشی (وزارت علوم/ISC (‎11 صفحه - از 21 تا 31 )

کلیدواژه ها: بدیهی حسن و قبح اصلح لطف اصلح قاعده اصلح قاعده حسن و قبح فعل کلامی وجوب

چکیده:

یکی از مهمترین قاعده‌های کلامی قاعده وجوب‌ رعایت اصلح بر خدای متعال است.این قاعده رابطه‌ تنگاتنگی با قاعده لطف دارد.تصویر کلامی از رعایت‌ اصلح بیشتر ناظر به بندگان و عباد و در امور دینی آنهاست. براهین آن نیز مبتنی بر حسن و قبح ذاتی و عقلی است. اشاعره و حکما هریک از موضعی متفاوت این نظریه را مورد انتقاد قرار داده‌اند.اشاعره حسن و قبح را ملاک‌ فعل الهی ندانسته و حکما ضمن قبول حسن و قبح‌ ذاتی افعال،آن‌را درباره افعال الهی جاری دانسته‌اند. نقد دیگر حکما ناظر به تصویرسازی قاعده اصلح است‌ که نگاه جامع به آفرینش ندارد.در این مقاله نخست به‌ تصویر قاعده اصلح و براهین آن و سپس به نقد و بررسی‌ آن خواهیم پرداخت.

خلاصه ماشینی:

"به‌نظر می‌رسد محدود ساختن قلمرو قاعده اصلح‌ به بندگان و یا دین آنها،بدلیل وجود برخی موارد نقض‌ -که پس از این خواهد آمد-بیش از هرچیز ناشی از آنست که متکلمان(غیر شیعه)در تلقی‌ هستی‌شناسی خود کمتر به نظام‌مند بودن جهان توجه‌ کرده‌اند و فهم ایشان از اصلح برای هرچیز،مستقل از نسبت آن با مجموعه دستگاه آفرینش بوده است. آن‌ مثال چنین است که اگر فردی از ما کسی را برای‌ صرف غذا دعوت نماید و غذا را آماده سازد و مقصود او نیز حضور مدعو باشد و از طرفی بداند و یا احتمال‌ قوی دهد که اگر با او با روی گشاده و کلام لطیف‌ سخن بگوید و یا دعوتنامه‌یی برای او ارسال نماید و یا یکی از خواص و عزیزان خود را برای دعوت او بفرستد،او دعوت وی را اجابت خواهد کرد و اگر چنین نکند،دعوت او را نخواهد پذیرفت،بر او لازم‌ است که این افعال را انجام دهد زیرا در غیر این صورت‌ معلوم می‌شود که یا اراده جدی برای حضور میهمان‌ نداشته است که خلاف فرض است و یا موجب نقض‌ غرض می‌شود که قبح آن پیداست. 37 و اما جهت دوم یعنی لوازم قول به قاعده اصلح که‌ نمی‌توان به آنها ملتزم بود،عبارتست از اینکه اگر رعایت اصلح بر خدای تعالی واجب باشد مستلزم‌ آنست که خدای تعالی مستوجب شکر نباشد،زیرا انجام فعل برای حق تعالی از قبیل رد ودیعه و دین‌ لازم تلقی شده است. تقدم صلاح مجموع‌ بر فرد بر این نکته دلالت دارد که در برخی موارد رعایت‌ اصلح هم برای فرد و هم برای جمع ممکن نیست و *از اشکالات دیگر نظریه اصلح آن بود که‌ اگر اصلح واجب باشد پس خدای‌ تعالی تفضل نتواند کرد و شایسته‌ شکر نخواهد بود و دعاء باطل خواهد شد."

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود

عضویت

تحتاج دخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.
إن كنت لا تقدر علی شراء الاشتراك عبرPayPal أو بطاقة VISA، الرجاء ارسال رقم هاتفك المحمول إلی مدير الموقع عبر webmaster@noormags.com .

You need Sign in to view the content of the article. If you are not a member, proceed from part Sign up.
If you fail to purchase subscription via PayPal or VISA Card, please send your mobile number to the Website Administrator via webmaster@noormags.com .

ورود / عضویت

ورود

عضویت