چکیده:
تجاوز عراق به ایران در 31 شهریور 1359 از جمله نهاد بیطرفی را به چالش طلبید.در همان آغاز جنگ کشورهای بسیاری خاطرنشان ساختند که در جنگ میان ایران و عراق بیطرف خواهند ماند.اما این موضع دولتهای ثالث دیری نپایید و آنها متقضای منافع خویش با توجیهات مختلف و به انحاء گوناگون به یاری متجاوز شتافتند.این مقاله چگونگی سیر سیاست بیطرفی کشورهای مختلف(آمریکا،انگلستان،عربستان،کویت و...)و برخی سازمانها را در جریان جنگ تحمیلی بررسی مینماید.
خلاصه ماشینی:
"1 در طول جنگ ایران و عراق چند دولت مثل ایالات متحد آمریکا و هلند این نکته را خاطرنشان کردند که آنها دولتهای عرب خلیج از جمله عربستان سعودی و کویت را به عنوان دول غیرمتخاصم تلقی میکنند،زیرا در مخاصمه شرکت نجستهاند.
I. ,"VoIunteers and the law of war and Neutrality",ICLQ,1956,Vol. 5,Part.
به همین دلیل بود که در جنگ دوم خلیجفارس، هنگامی که هواپیماهای عراقی به ایران گریختند و در فرودگاههای ایران به زمین نشستند، دولت جمهوری اسلامی ایران از تحویل هواپیماهای جنگی و خدمهء آنها به دولت عراق استنکاف ورزید زیرا این امر هم مغایر قطعنامههای شورای امنیت در مورد تجاوز عراق به کویت قلمداد میشد و هم با تعهدات ایران بهعنوان دولتی بیطرف مبانیت داشت.
به همین سبب اگر قبل از بروز مخاصمات،دولتی متعهد به فروش اقلام جنگی خاصی به دولتی دیگر شده باشد،با شروع مخاصمات و درگیر شدن دولت اخیر در آن،اجرای تعهد مذکور باید متوقف شود،زیرا صرف وجود قرارداد قبلی، عذر موجهی در امتناع از اجرای تعهدات بیطرفی در مقابل طرف دیگر مخاصمه نخواهد بود،به غیر این صورت راه گریز از تعهدات بیطرفی بسیار ساده خواهد بود و این تعهدات که به نظر میرسد آمره نیز باشند،لوث خواهند شد.
آنچه بیش از همه نیات خصمانه کویت و عربستان را نسبت به جمهوری اسلامی ایران به تصویر میکشد،همکاری اطلاعاتی این دولتها با عراق در امور نظامی راجع به جنگ تحمیلی و اجازه استفاده از قلمرو خویش به نیروهای عراقی است.
به همین دلیل، «در طول جنگ جهانی اول،دولتهای بیطرف اروپایی عموما قلمرو هوایی خود را به روی هواپیماهای دول متخاصم بستند و در موارد بسیاری با آتش گشودن به سوی هواپیماهای نظامی که وارد قلمرو آنها شده بودند،در اجرای تعهدات بیطرفی خویش اصرار (1)-نشریه ویژه خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران،به شماره 111،ص 21،11/1/1365."