چکیده:
این مقاله شرح پژوهشی است که دو هدف را دنبال میکرد. 1) تعیین وضعیت عملکرد مدیریت کتابخانههای دانشگاه شهید چمران براساس مدل تعالی سازمانی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت (EFQM)؛ 2) بررسی کارآمدی مدل تعالی سازمانی در محیط کتابخانهها.دانشگاه شهید چمران با سابقهای پنجاه ساله، به عنوان یکی از دانشگاههای مادر کشور، همواره در تلاش بوده است بهسوی تعالی گام بردارد. کتابخانههای این دانشگاه به عنوان عوامل اصلی پشتیبانی برنامههای آموزشی و پژوهشی آن، همسو با مجموعهی دانشگاه شهیدچمران، همواره به دنبال رسیدن به تعالی بودهاند. برای بهبود کیفیت، لازم است این کتابخانهها ابتدا با بررسی وضعیت حاضر، عملکرد مدیریت در این کتابخانهها، و میزان دوری یا نزدیکی از شرایط آرمانی تعالی را مشخص کنند تا پس از آن با آگاهی از ضعفها و قوّتهای خود، برای برداشتن گامهای لازم در راه رشد و تعالی برنامهریزی کنند.انجام تحقیق حاضر نشان داد که کیفیت مدیریت در کتابخانههای مورد بررسی، در سطحی بسیار پایینتر از متوسط قرار دارد و از بعد «توانمندسازها»، بخشها، روشها و ساز و کارهای طراحی شدة مربوط به حوزههای رهبری، خط مشی، کارکنان، منابع و مشارکتها و فرآیندها در حوزة مدیریت، توانستهاند تنها با کیفیتی که 35 درصد وضعیت مطلوب است فعالیت کنند. در بعد «نتایج» نیز وضعیت اندکی بهتر بوده و در سطح نسبتا متوسطی است. فقط «نتایج مشتریان» با کسب امتیازی برابر با 2/122 از 200 بیشتر از حد متوسط ارزیابی شد. بقیة زمینهها نیاز به بهبود دارد. درمجموع، کیفیت مدیریت درکتابخانههای دانشگاه شهید چمران با عنایت به کسب 3/ 421 امتیاز از 1000 امتیاز الگوی تعالی سازمانی، از سطحی پایین تر از متوسط برخوردار است. پرداختن به نقاط ضعف و تلاش در جهت مرتفع ساختن آنها و نیز تقویت نقاط بهبود مدیریت کتابخانههای مورد بررسی، میتواند سبب ساز ارتقاء کیفیت مدیریت در این کتابخانهها گردد. از سوی دیگر، انجام این تحقیق و حصول نتایج روشن، بیانگر این واقعیت است که الگوی تعالی سازمانی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت که تا کنون بیشتر در موسسات صنعتی، و در موارد اندکی در موسسات خدماتی غیرکتابداری به کار گرفته شده بود، این قابلیت را دارد که با اندک تغییرات و تعدیلهایی با محیط کتابخانه و خدمات آن سازگار شده و در این محیط نیز به کار گرفته شود.
خلاصه ماشینی:
"در کتابخانههای دانشگاه شهید چمران، این ارزیابی میتواند ضمن آگاهی بخشیدن به مدیران کتابخانهها از وضعیت موجود، آگاهیهای لازم جهت اقدامهای آتی را نیز در اختیار آنها قرار دهد تا بر مبنای آن و با شناسایی نقاط قوت و ضعف مدیریت کتابخانه هایشان در این زمینه، برای مدیریت مطلوب برنامهریزی کنند و از این طریق، کیفیت خدمات خود را ارتقا بخشند.
یافتههای پژوهش با توجه به سؤالهای پژوهش، یافتهها به قرار زیر است: در پاسخ به سؤال اول پژوهش که عملکرد کتابخانههای دانشگاه شهید چمران اهواز را در قیاس با معیارهای الگوی تعالی سازمانی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت مورد پرسش قرار داده بود، بررسیها حکایت از آن داشت که عملکرد مدیریت کتابخانههای این دانشگاه در زمینة عوامل توانمندساز، باکسب مجموع 72/174 امتیاز از500 امتیاز عوامل توانمندساز، تنها 84/34% از امتیاز مطلوب را کسب نموده و از وضعیت مطلوب فاصله نسبتا زیادی دارد.
جمعبندی امتیازهای معیارهای نتایج ردیف معیار فرعی امتیازکل امتیاز کل معیار فاصله تا مطلوب فاصله تا مطلوب (%) 1 نتایج مشتریان 2/123 200 8/76 4/38 2 نتایج کارکنان 95/31 90 05/58 5/64 3 نتایج جامعه 7/19 60 3/40 2/67 جمع امتیاز های نتایج 58/246 500 42/253 68/50 با در نظر گرفتن یافتههای ارائه شده در جدولهای 1 و 2، میتوان به سؤال دوم این پژوهش که به دنبال شناسایی نقاط قوت و ضعف کتابخانههای مورد بررسی بر اساس ملاکهای مدل تعالی سازمانی بود، پاسخ داد.
خلاصة کلام اینکه، کیفیت مدیریت درکتابخانههای دانشگاه شهید چمران با عنایت به کسب 3/ 421 امتیاز از 1000 امتیاز الگوی تعالی سازمانی، سطحی پایین تر از متوسط دارد و پرداختن به نقاط ضعف و تلاش در جهت مرتفع ساختن آنها و نیز تقویت نقاط بهبود مدیریت کتابخانههای مورد بررسی، میتواند سبب ساز ارتقای کیفیت مدیریت در این کتابخانهها گردد."