چکیده:
در این مقاله نخست واژهء«عصمت»در لغت و شعر عرب بررسی میشود.سپس به معانی آن در قرآن کریم اشاره میرود،آنگاه موارد کاربرد این واژه در نهج البلاغه ذکر و معانی آن بیان میشود.در پایان،معنای شناسی«عصمت»در قرآن و نهج البلاغه مقایسه میشود.
«عصمت»به معنای منع از هرچیزی،به طور عام،و منع از گناه،به طور خاص،است. این واژه با واژههایی همچون عدالت،تقوا،یقین،میزان،و مانند آنها مرتبط است.پس «عصمت»اصطلاحی در فرهنگ اسلامی از جمله در نهج البلاغه است.این واژه معنایی مفهومی دارد که همان دور بودن انسان معصوم از هرگونه خطا و لغزش است و نیز مصادیق فراوانی دارد که در متن نهج البلاغه و در سخنان امام علی(ع)بحث و بررسی میشود.پس«عصمت»واژهء معنوی مشترکی است و با واژههای دیگری مانند عفت،زهد، خوف،و خشیت ارتباط معنایی دارد
خلاصه ماشینی:
این واژه معنایی مفهومی دارد که همان دور بودن انسان معصوم از هرگونه خطا و لغزش است و نیز مصادیق فراوانی دارد که در متن نهج البلاغه و در سخنان امام علی(ع)بحث و بررسی میشود.
طبق این سخن قرآن و کلام امام(ع)-که یکی متن است و دیگری شرح-میتوان عصمت را چنین ترسیم کرد: (به تصویر صفحه مراجعه شود) یعنی عصمت معلول ایمان و عمل صالح است.
این سخن امام علی(ع)اهمیت عنصر عصمت را(که نه فقط برای انبیا و امامان معصوم بل برای همهء انسانها تجویز شده)روشن میکند.
این نسخه(عصمت عام)ممکن است قاعدهای کلی برای ازالهء ناخالصیها و نقصها در بشر باشد از سرگردانی و بیاراده کار کردن دست بردارد و معیار رضایت و نارضایی مشتری را در تبلیغات رها کند و در اندیشهء دیگر سازی(توصیه به صبر)و خودسازی(توصیه به حق)برآید.
در واقع،برنامهء اهل عصمت برای توصیه به صبر و حق از قرآن است که بیان آن نیز در سخن معصومان و انبیا مفصّل روشن شده است(همان،ص 248)،ذیل خطبهء 155).
عصمت در قرآن و نهج البلاغه بر عصمت عام برای همهء انبیا و معصومان اطلاق میشود.
عصمت در نهج البلاغه به عصمت عام برای سازندگی در دو جهت حق(فردی)و صبر (جامعه)به کار رفته و این برداشت نیز تحت تأثیر آیهء قرآن بیان شد(سورهء و العصر).
نتیجه واژهء عصمت از واژههای کلیدی قرآن و نهج البلاغه است.
ثانیا این واژه معنایی مفهومی هم دارد که همان حفظ انسان معصوم از هرگونه خطا و لغزش است و نیز مصادیق فراوانی دارد که در متن نهج البلاغه و در سخنان امام(ع)بحث و بررسی شد.