چکیده:
دولت دینی، به ویژه حکومت اسلامی، نظامی عادل و دادگستر است. آموزههای قرآنی و سیرة اجتماعی و سیاسی ائمه اطهار( این ضرورت را به خوبی نشان میدهد. پرسش اساسی این است که، آیا حکومت اسلامی باید سیاست خارجی عدالتخواهانهای داشته باشد؟ این مقاله با تحلیل توصیفی و با هدف واکاوی گفتمان عدالت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نگاشته شده است. هرچند گفتمان عدالت همواره بر سیاست خارجی ایران حاکم بوده است، اما این گفتمان در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران فراز و فرود داشته است.حاصل آنکه، گفتمان عدالت بر هفت عنصر گفتمانی زیر استوار است: عدالتخواهی، استقلالطلبی، صلحطلبی مثبت، حمایت از مسلمانان و مستضعفان، ظلمستیزی، استکبارزدایی، سلطهستیزی و تجدیدنظرطلبی. الگوی سیاست خارجی ایران در چارچوب گفتمان عدالت، عبارتاند از: صدور انقلاب، مقابله و مبارزه با امریکا و صهیونیزم، حمایت از مردم و آرمان فلسطین، مخالفت و مقابله با نظام تکقطبی و هژمونی و تلاش برای اصلاح و تغییر سازمانها و نهادهای بینالمللی.
خلاصه ماشینی:
"این تلقی از گفتمان، مبتنی بر فهمی سازهانگارانه از معناست؛ به گونهای که اشیا و امور، به خودی خود هیچ معنایی نداشته و جهان مادی نیز هیچگونه معنایی را حمل و منتقل نمیکند، بلکه افراد با استفاده از این نظام دلالت یا گفتمان، به اشیا معنا میبخشند؛ دوم، گفتمان، متضمن قدرت مولد بوده و قادر به تولید و بازتولید اشیایی است که در این نظام معنایی و دلالت تعریف میشوند؛ از اینرو، گفتمان علاوه بر فراهم ساختنزبانی برای تحلیل و طبقهبندی پدیدهها، راهها و شیوههای بودن و کنش درجهان را قابل فهم و یک «رژیم حقیقت» 217 خاصی را عملیاتی میسازد و سایر اشکال ممکن هویت و کنش را، مستثنا و حذف میکند؛ سوم، گفتمان در چارچوب بازی رویهها و کردارها، چگونگی مسلط شدن یک نظام معنایی و ساختدهی به معانی در ارتباط با اعمال رویهها و فهمپذیر و مشروعسازی آنها را توضیح میدهد.
بنابراین، گفتمان عدالت به منزلة یک نظام معنایی و دلالت، واقعیتها و امور بینالمللی را برمیسازد که در آن ایران به تعامل با بازیگران دیگر میپردازد؛ به گونهای که نظام بینالملل، بازیگران بینالمللی، نهادها و سازمانهای بینالمللی، منافع ملی، امنیت ملی و حتی دولت ملی در چارچوب این نظام دلالت و نشانه، معنا مییابد و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر پایة آن اتخاذ و اعمال میگردد.
در فرآیند غیرطبیعیکردن تلاش میشود با آشکار ساختن ماهیت حدوثی نظام بینالملل موجود، این مشروعیت که به مرور زمان به دست آمده است، سلب گردد؛ بنابراین، یکی از مهمترین اهداف و برنامههای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، توصیف و تبیین وضع و نظم ناعادلانه و نظام سلطه جهانی است."