چکیده:
این پژوهش با هدف ساخت و اعتباریابی آزمون سنجش انتظارات نسبت به مواد افیونی(
OEQ )در میان مردان معتاد و غیرمعتاد شهر اصفهان به مرحله اجرا در آمده است.به
منور دستیابی به هدف پژوهش از جامعه آماری مردان معتاد(کسانی که طی چهار ماه اسفند
تا ابتدای تیر ماه 1383 به مرکز سرپایی ترک اعتیاد مراجعه نمودهاند و تعداد آنها
1000 نفر بوده است)، 350 نفر به عنوان گروه نمونه مردان معتاد به صورت تصادفی ساده
و از بین مردان غیر معتاد(جامعه آماری مردان غیر معتاد را مردان ساکن در مناطق
همجوار مردان گروه معتاد تشکیل دادهاند)نیز 350 نفر به عنوان گروه نمونه به صورت
تصادفی انتخاب شدند.مقیاس نهایی سنجش انتظارات نسبت به مواد افیونی با 54 سوال به صورت زیر تهیه و آماده گردید.بر اساس یک مصاحبه مقدماتی با 40 نفر از مردان معتاد و غیر معتاد و همچنین با استفاده از نظریات شناختی مطرح در حوزه انتظارات نسبت به مواد، به ویژه مواد افیونی و استفاده از پرسشنامههای خارجی مطرح، مخزن سؤالاتی با 117 سؤال آماده شد.سپس این تعداد سؤال بر روی شصت نفر(30 معتاد و 30 غیر معتاد)اجرا شد و در نهایت سؤالات دارای همبستگی مثبت با کل آزمون و سؤالاتی که حتی المقدور بر روی یک عامل، بار عاملی مثبت یا منفی 3/0 یا بالاتر داشتند و همچنین قادر به تمیز بین افراد معتاد از غیر معتاد بودند، برای پرسشنامه نهایی انتخاب شدند.روایی سازه آزمون با استفاده از تحلیل عوامل اکتشافی(با روش مؤلفههای اصلی)و با چرخش مؤلفهها از نوع واریماکس مورد بررسی قرار گرفت.تحلیل عوامل مرتبه اول 15 عامل و تحلیل عوامل مرتبه دوم چهار عامل به دست دادند.چهار عامل استخراج شده در تحلیل عوامل مرتبه دوم مبنای دیگر محاسبات قرار گرفته است.عامل اول که در مجموعه 21 سؤال را در بر گرفته، انتظارات منفی کلی، عامل دوم که 14 سؤال را در بر گرفته، تغییرات انتظاری مثبت در خود و نفوذ بر دیگران، عامل سوم که 17 سؤال را در بر گرفته، انتظارات مثبت انگیزشی و روانی و عامل چهارم که انتظار تأثیر بر چربی و قند خون(انتظار تأثیر متابولیکی)نام گرفته، در مجموع قادر به تبیین 54 درصد واریانس کل آزمون بودهاند.ارزشهای ویژه این عوامل به ترتیب 4/4، 62/1، 08/1، 027/1 بوده است.در بررسی روایی تمیزی آزمون، از تحلیل ممیز استفاده شد. تحلیل ممیز نشان داد که تابع ممیز قادر به پیشبینی صحیح مردان معتاد در 70 درصد موارد و در مردان غیر معتاد در 78 درصد موارد میباشد.پایایی آزمون نیز با استفاده از آلفای کرونباخ، دو نیمه آزمون و باز آزمایی مورد بررسی قرار گرفت.بر اساس بررسیهای به عمل آمده آلفای کرونباخ زیر مقیاس اول 86/0، زیر مقیاس دوم 73/0، زیر مقیاس سوم و چهارم 81/0 و کل مقیاس 89/0 به دست آمد، ضرایب دو نیمه آزمون نیز تا اندازهای شبیه ضرایب همسانی درونی(آلفای کرونباخ)بوده است. نتایج بازآزمایی نشان داد که ضرایب بازآزمایی مقیاس از 45/0(برای زیر مقیاس دوم)تا 69/0(برای زیر مقیاس چهارم)در نوسان است که همه در سطح 05/0 >P معنادار بودهاند، همچنین ضریب بازآزمایی کل مقیاس 56/0 به دست آمد.
خلاصه ماشینی:
"بررسیهای اولیه در متون و نمایههای تحقیقاتی ایران(و حتی جهان)مشخص ساخت که پرسشنامه یا مقیاسی که به طور اختصاصی برای سنجش انتظارات نسبت به مواد افیونی(یعنی تریاک و مشتقات آن)تهیه و اعتباریابی شده باشد وجود ندارد، لذا هدف و مسأله اصلی در این پژوهش، ساخت و اعتباریابی پرسشنامهای بوده که بتواند انتظارات افراد جامعه(بهطور اختصاصی مردان معتاد و غیرمعتاد)را در مورد مواد افیونی (تریاک و مشتقات آن)اندازهگیری کند.
بحث و نتیجه گیری الف-بحث و نتیجه گیری در مورد آزمون سنجش انتظارات نسبت به مواد افیونی بر اساس تحلیلهای صورت گرفته(جدولهای 1تا7)چهار عامل کلی به نامهای انتظارات منفی کلی، تغییرات انتظاری مثبت در خود و نفوذ بر دیگران، انتظارات مثبت انگیزشی و روانی و انتظار تأثیر بر چربی و قند خون(انتظار تأثیر متابولیک)در تحلیل عوامل مرتبه دوم برای آزمون سنجش انتظارات نسبت به مواد افیونی( EOQ )شناسایی واستخراج شد.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول 7-نتایج بررسیهای پایایی بازآزمایی آزمون سنجش انتظارات نسبت به مواد افیونی EOQ بر روی 60 نفر و با فاصله چهار تا شش هفته محققانی چون شافر و براون(1991)، لی و استسی(1993)، لی(1989)و ردر و گلدمن(1994)به انتظارات منفی از قبیل اختلال و آشفتگی در رفتار، تأثیرات جسمی و بدنی پس از مصرف و تأثیرات کند کننده و افسردهساز، شناسایی شده در مورد الکل اشاره نمودهاند."