چکیده:
بنای ایاصوفیه1در سال 360 میلادی به دستور کنستانتین2ساخته شد.این بنا که به مدت 916 سال به عنوان کلیسا از آن استفاده میشد،پس از فتح استانبول به دست مسلمانان در سال 1453 به مسجد تغییر پیدا کرد و به مدت 481 سال در دوران عثمانیها فعال بود.این بنا پس از بازسازی در سال 1935 در زمان حکومت کمال آناتورک3 به موزه تبدیل و در خدمت صنعت توریسم قرار گرفت.طولانیترین بازسازی ایاصوفیه در سالهای قبل در زمان سلطنت عبد المجید زیر نظر برادران فوساتی4(معماران سوئیسی)بین سالهای(49-1847)صورت گرفت و دورهی مطالعات مرمت و پاکسازی ایاصوفیه در سال 1931 بعد از فوساتی به وسیلهی دانشکده بیزانسی آمریکا شروع شد.در سال 1992 مرمت گنبد ایاصوفیه به وسیله یک تیم مرمتی با کارشناسانی از چندین کشور و تحت حمایت یونسکو آغاز گردید.در سال 2006 پیشبینی خسارت زلزله بر ساختار ایاصوفیه توسط پروفسور ککمک5 از دانشگاه پرینستون آمریکا و پروفسور اردیک6از دانشگاه ترکیه در طول یک زمین لرزه بررسی شد.
خلاصه ماشینی:
"طولانیترین بازسازی ایاصوفیه در سالهای قبل در زمان سلطنت عبد المجید زیر نظر برادران فوساتی4(معماران سوئیسی)بین سالهای(49-1847)صورت گرفت و دورهی مطالعات مرمت و پاکسازی ایاصوفیه در سال 1931 بعد از فوساتی به وسیلهی دانشکده بیزانسی آمریکا شروع شد.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 1-باسیلیکای Theodosian سال 360(الف)،کلیسای سال 537 با گنبد کوتاهتر(ب) و گنبد بلندتر فعلی بعد از زلزله سال 558 میلادی(ج) http://WWW.
مرمتهای بنا: به غیر از بازسازیهای اساسی در سالهای 415 و 532 میلادی صورت گرفته،شاید بتوان گفت که اولین مرمت مهم بر روی بنا، پس از تخریب گنبد اصلی در سال 558 توسط ایزودوروس با استفاده از مواد و مصالح سبکتر انجام شد که تا سال 562 به طول انجامید.
د-حذف الحاقات با تقسیمبندی سطح به 26 قسمت توسط انجمن بیزانسی آمریکا (Ref. 5,Page 41) (شکل 4) در سال 1992 مرمت گنبد ایاصوفیه به وسیله یک تیم مرمتی با کارشناسانی از چندین کشور و تحت حمایت یونسکو شروع شد.
ش) شکل 5-داربست نصب شده از سال 1992 تا کنون جهت مرمت سطح داخلی گنبد تحقیقات اخیر نشان داده است که از کل 1900 متر مربع سطوح موزاییکی،1000 متر مربع آن یعنی حدود 53 درصد را موزاییکهای اصلی قرن ششم میلادی تشکیل دادهاند و به صورت بسیار استادانه و با تراکم 180 عدد در هر صد سانتیمتر مربع برای موزاییکهای طلایی و 160 عدد در هر 100 سانتیمتر مربع برای موزاییکهای نقرهای کار شدهاند."