چکیده:
منتقدین الگوی رشد نئوکلاسیک بر این باورند که این الگو از توضیح رشد مستمر ناتوان است زیرا به موجب آن نرخهای تولید سرانه در صورت عدم وجود پیشرفت فنی برونزا به سمت مقادیر ثابتی میل میکند.به اعتقاد آنها رهیافت نئوکلاسیک نه تنها از توضیح رشد یکنواخت، مستمر، و بیانتها ناتوان است بلکه از توضیح تفاوتهای مشاهده شده در نرخ رشد کشورها به استناد دورههای انتقال(موقعیت عدم یکنواخت)نیز عاجز است.علاوه بر آن، گر چه این رهیافت میتواند با مد نظر قرار دادن نهاده سرمایه انسانی در الگو، بخش عمدهای از تفاوتهای مشاهده شده در سطوح درآمد میان کشورها را توضیح دهد، ولی میدانیم که توضیح سطوح درآمد وظیفه اصلی تئوری رشد تلقی نمیشود.در مطالب مرتبط با رشد دورنزا که به توضیح تولید سرانه در وضعیت یکنواخت و به دنبال آن تفاوت نرخهای رشد در بین کشورها میپردازد به سه رهیافت مختلف در طراحی الگوهای رشد درونزا برمیخوریم که تاکید اصلی هر یک از آنها بر یکی از سه عامل زیر است:{L (i) L}آثار بیرونی ناشی از انباشت سرمایه فیزیکی{L (ii) L}انباشت سرمایه انسانی(یعنی نیروی کار ماهر)، و{L (iii) L}رشد مستمر موجودی«طرحهای»تولیدی که به نوبه خود خلق طرحهای جدی (*)-عضو هیأت و دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه تهرانP}(**)-عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع)P}تولیدی را تسهیل مینماید.به نظر میرسد رهیافت سوم موجهترین ساختکاری است که میتواند رشد مستمر به وجود آورد.پس از یک دوره فراموشی، اقتصاد رشد در سالهای(1999-1986)به یک مقوله پژوهشی بسیار پرتحرک، چه در ابعاد نظری و چه در ابعاد تجربی، تبدیل شده است. 1P}ارزیابی صحیح از نوآوریهای اخیر در مباحث رشد اقتصادی و شناخت هر چه بهتر اختلاف
نظرهای مربوط مستلزم آن است که آنها را در جایگاه خود یعنی رشد اقتصادی، که قبل از
نضجگیری پژوهشهای اخیر رشد موجود بوده است، مورد ملاحظه و تحلیل قرار
دهیم.بنابراین، در قسمتهای اول تا سوم این مقاله به مرور الگوی رشد نئوکلاسیک
میپردازیم.در قسمت چهارم به مرور ارزیابیهای انجام شده از میزان انطباق
پیشبینیهای ضمنی الگوی نئوکلاسیک از ابعاد مختلف چندان رضایتبخش نیست.در ادامه
به معرفی الگوهای«رشد درونزا»میپردازیم و اختلاف نظرهای موجود میان این دو گروه از
نظریه را طرح خواهیم کرد.این مباحث که موضوع قسمتهای پنجم و ششم از این مقاله
خواهند بود مشخصا حالت خاصی را مورد توجه قرار میدهند که حل دقیق آن بطور تحلیلی
ممکن بوده و میتوان جوابها را صریحا با یکدیگر مقایسه کرد.سرانجام در قسمت هفتم به
جمعبندی نتایج بدست آمده میپردازیم.
خلاصه ماشینی:
"این ناتوانی تا حد زیادی، به پیشبینی الگو باز میگردد که به موجب آن تولید سرانه به سمت مسیر یکنواختی میل میکند (1)-فرض کنیم#$#از محل مالیات بر تولید با نرخ{L t L}تأمین مالی شود بطوریکه قید بودجه(سرانه)دولت#$#باشد، در اینصورت شرط انتخاب خانوار نمونه متناظر با معادله(4)بصورت#$#خواهد بود ولی شرط بهینه اجتماعی فاقد جمله#$#است، بنابراین در حالت یکنواخت فاقد پیشرفت فنی مسیر تعادل رقابتی به گونهای است که#$#بطوریکه*پیش از میزان بهینه اجتماعی آن خواهد بود بدین مفهوم که انباشت سرمایه کمتر از بهینه آن صورت میگیرد.
6-رهیافت سوم در الگوهای رشد درونزا آیا الگوهای درونزا که در بخش قبل به معرفی آنها پرداختیم نسبت به الگوهای نئوکلاسیک از اعتبار و مقبولیت بیشتری برخوردارند؟امتیاز این الگوها در آن است که حداقل میکوشند تا فرآیند رشد را به طور درونزا توضیح دهند، ولی آیا این تلاشها به لحاظ منطقی و تجربی از مقبولیت برخوردارند؟هر چند الگوهای رشد درونزای مورد بحث در قیمت قبل از ویژگیهای بسیار جذابی برخوردارند، به طوری که در آنها آثار بیرونی ناشی از دانش مورد توجه قرار میگیرد و در آنها به این واقعیت توجه میشود که پیشرفت مهارتهای نیروی کار تا حد زیادی به تخصیص منابع جهت تولید چنین مهارتهایی بستگی دارد، مع الوف به نظر میرسد قبل از هر گونه نتیجهگیری و اظهار نظری میبایست دو مشکل منطقی موجود در این (1)-در معادله(30)شاخص سرمایه#$#همچون پیشرفت فنی تقویت کننده نیروی کار(کارگستر)در الگوی نئوکلاسیک عمل میکند.
ضمیمه 3 برای آنکه تأثیر عوامل خارجی به خوبی نشان داده شود، تابع تولید را از نوع کاب-داگلاس در نظر میگیریم:#$#و فرض میکنیم دیگر فروض{L DCL L}نیز مانند#$#همچنان برقرار باشد، با فرض#$#محدودیت بودجه خانوار به صورت زیر خواهد بود:#$#شرط رتبه اول بهینگی عبارتست از:#$#بعلاوه، تعادل عمومی در شرایط رقابتی مستلزم تحقق شرط ذیل است، زیرا خانوارها مشابه یکدیگرند:#$#از جایگزینی روابط(26)، (27)و(28)در یکدیگر میتوان ملاحظه کرد که در شرایط تعادل و موقعیت رقابتی#$#به#$#بستگی دارد:#$#در ارتباط با جواب فوق دو نکته جالب توجه وجود دارد."