چکیده:
نقاشی پشت شیشه یکی از شیوههای هنری متداول در دههها و سدههای پیشین ایران و برخی از کشورهای جهان است که در حال حاضر در بیشتر موارد در آستانه بیتوجهی قرار گرفته است.این هنر که یک از شیوههای مهم فرهنگ تصویری این سرزمین میباشد،به جهت اجرای طراحی معکوس و استفاده از رنگهای خاص،نیاز به مهارت،قدرت قلم،طراحی و همچنین ظرافت ویژه دارد.سابقهی شمایلنگاری نیز که در تعریف کلی یعنی کشیدن صورت و عمدتا اختصاص به شخصیتهای مذهبی دارد،به دورهی صفوی بازمیگردد اما در دورهی زند و قاجار به اوج خود میرسد.در دورهی قاجار که اوج این نقاشی است تصاویر زیبایی با مضامین مذهبی در نقاشیهایی چون پشت شیشه و رنگ روغن ترسیم شدهاند.
نقاشی پشت شیشه به عنوان یک مکتب هنری در کشورهای اروپای شرقی با نگرشی جدید و امروزه نیز در امریکا و اروپا مجددا احیا شده است.لازم به ذکر است که در حال حاضر آثار مختلفی از این هنر زیبا نیز در موزه پشت شیشه تهران نگهداری میشود که در این مقاله نمونههای مذهبی آنها انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفته است.
در بررسی مضامین مذهبی نقاشی پشت شیشه سئوالات زیر مطرح است:
-در نقاشیهای موزه پشت شیشه چه مضامین مذهبی به تصویر کشیده شده است؟
-هنرمند نقاش از چه تکنیکها و رنگهایی در کشیدن تصاویر خود استفاده نموده است؟
خلاصه ماشینی:
(به تصویر صفحه مراجعه شود) مضامین مذهبی در نقاشیهای موزه پشت شیشه تهران دکتر مهناز شایستهفر* چکیده نقاشی پشت شیشه یکی از شیوههای هنری متداول در دههها و سدههای پیشین ایران و برخی از کشورهای جهان است که در حال حاضر در بیشتر موارد در آستانه بیتوجهی قرار گرفته است.
در دورهی قاجار که اوج این نقاشی است تصاویر زیبایی با مضامین مذهبی در نقاشیهایی چون پشت شیشه و رنگ روغن ترسیم شدهاند.
لازم به ذکر است که در حال حاضر آثار مختلفی از این هنر زیبا نیز در موزه پشت شیشه تهران نگهداری میشود که در این مقاله نمونههای مذهبی آنها انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفته است.
81 دو نکته قابل توجه در نقاشی پشت شیشه مستتر است که در این میان میتوان نخست به ترکیب و تلفیق روایات و مذهب شیعه در این هنر و سپس به نور اشاره کرد.
میتوان گفت این اثر یکی از زیباترین نقاشیهای پشت شیشه محسوب میشود که نهایت دقت و ظرافت در کشیدن آن به کار گرفته شده است.
مضمون دیگر در این نقاشی،شهادت حضرت علی اکبر(ع)در آغوش امام حسین(ع)است که در قسمت پایین و سمت چپ تصویر نمایش داده شده است.
تزئینات کار هم از روی اصول و قاعده صحیح نقاشی شده است تا آنجا که این پشت شیشه را بیشتر باید به عنوان نشانه و الگویی از پشتشیشههای شمایل سقّای رشید کربلا مورد توجه قرار داد،تا نقد و بررسی جزییات هنری آن.