چکیده:
عرایض بنده در این مجمع محترم، پیرامون «اصول و مبانی حکومت اسلامی از منظر امام علی7» است که در وهله اول به بیان فهرست مطالب، و سپس به قدر مجال به توضیح و تفصیل آن خواهیم پرداخت. می توان اصول و مبانی حکومت علی7 را طی 32 اصل تنظیم کرد. اصل اول: انگیزه تاسیس حکومت علوی؛ اصل دوم: دقت در صرف بیت المال؛ اصل سوم: احتراز از اندوختن مال برای متصدیان امور حکومتی؛ اصل چهارم: زهد و ساده زیستی گردانندگان امور حکومتی؛ اصل پنجم: امر به معروف و نهی از منکر؛ اصل ششم: توجه به حال فقرا و دردمندان و محرومان اجتماع و سعی و کوشش در فقرزدایی؛ اصل هفتم: وحدت و اتحاد مسلمانان؛ اصل هشتم: چیزی را از مردم پنهان نکردن و آنان را در جریان امور قرار دادن؛ اصل نهم: به حاشیه نشینان و مقربان دستگاه حکومتی، میدان و فرصت کسب امتیاز و سوءاستفاده از موقعیت ندادن؛ اصل دهم: سعی در جلب رضایت عموم مردم؛ اصل یازدهم: محبت به مردم و احترام به آنها و حفظ کرامت انسان ها؛ اصل دوازدهم: توجه و عنایت خاص به قوای نظامی و انتظامی و دقت در گزینش آنها؛ اصل سیزدهم: عدالت و احتراز از ظلم؛ اصل چهاردهم: از اوضاع و نقشه های دشمنان آگاه بودن و احتراز از غافلگیر شدن در برابر ترفندها و نقشه های آنان؛ اصل پانزدهم: تبلیغات دشمنان را بی پاسخ نگذاشتن؛ اصل شانزدهم: پاسخ گو بودن متصدیان حکومت اسلامی و نگذاشتن دربان برای خود؛ اصل هفدهم: آزادی و تامین آن برای انسان ها؛ اصل هجدهم: سفارش اکید اخلاقی و اجتماعی به مامورین دولت در هنگام انتصاب آنها؛ اصل نوزدهم: نظارت دقیق بر اعمال و اوضاع کارگزاران دولت؛ اصل بیستم: تقدیر و تشویق از نیکوکاران؛ اصل بیست و یکم: سفارش اکید نسبت به امر قضاوت و وظایف قضات و سعی در انتخاب قضات واجد شرایط؛ اصل بیست و دوم: توجه به حال کشاورزان، تجار و صنعتگران و رفع مشکلات آنها در کار و زندگی؛ اصل بیست و سوم: بها دادن به مشورت به عنوان یک اصل در حکومت اسلامی؛ اصل بیست و چهارم: میدان ندادن به کسانی که می خواهند از راه تعریف و تملق و چاپلوسی، تقرب و مقامی به دست آورند؛ اصل بیست و پنجم: تاکید بر تعلیم و تربیت توام با تعهد اسلامی؛ اصل بیست و ششم: وعظ، ارشاد، تبلیغ و نصیحت؛ اصل بیست و هفتم: صلح و امنیت؛ اصل بیست و هشتم: وفا به عهود و پیمان ها؛ اصل بیست و نهم: سعی در آباد ساختن کشور؛ اصل سی ام: فرهنگ جهاد و شهادت طلبی را ترویج و تثبیت نمودن؛ اصل سی و یکم: تدوین و تبیین روش اخذ مالیات؛ اصل سی و دوم: تبیین و توضیح خصوصیات زعیم و شرایط زعامت. اینک به توضیح و تبیین اصول سی و دوگانه مذکور -- که بیش تر مبتنی بر کلام خود حضرت در نهج البلاغه است -- خواهیم پرداخت. اصل اول: انگیزه تاسیس حکومت علوی. امام علی7 در خطبه صدوسی یکم می فرمایند: «بار خدایا، تو به آنچه که از ما صادر شده است آگاهی (جنگ ها و زدوخوردها) که نه برای میل و رغبت به سلطنت و خلافت و نه برای به دست آوردن چیزی از متاع دنیا بوده است، بلکه برای این بود که (چون فتنه و فساد در شهرها شیوع یافت، ظلم و ستم بر مردم وارد گشت و حلال و حرام تغییر نمود، خواستیم) آثار دین تو را (که تغییر یافته بود) بازگردانیم، و در شهرهای تو اصلاح و آسایش را برقرار نماییم تا بندگان ستم کشیده ات در امن و آسودگی باشند و احکام تو که ضایع مانده جاری گردد.»(1) در خطبه 33 نیز هدف امام7 از تشکیل حکومت چنین بیان می شود
خلاصه ماشینی:
"اصل اول: انگیزه تأسیس حکومت علوی؛ اصل دوم: دقت در صرف بیتالمال؛ اصل سوم: احتراز از اندوختن مال برای متصدیان امور حکومتی؛ اصل چهارم: زهد و سادهزیستی گردانندگان امور حکومتی؛ اصل پنجم: امر به معروف و نهی از منکر؛ اصل ششم: توجه به حال فقرا و دردمندان و محرومان اجتماع و سعی و کوشش در فقرزدایی؛ اصل هفتم: وحدت و اتحاد مسلمانان؛ اصل هشتم: چیزی را از مردم پنهان نکردن و آنان را در جریان امور قرار دادن؛ اصل نهم: به حاشیهنشینان و مقربان دستگاه حکومتی، میدان و فرصت کسب امتیاز و سوءاستفاده از موقعیت ندادن؛ اصل دهم: سعی در جلب رضایت عموم مردم؛ اصل یازدهم: محبت به مردم و احترام به آنها و حفظ کرامت انسانها؛ اصل دوازدهم: توجه و عنایت خاص به قوای نظامی و انتظامی و دقت در گزینش آنها؛ اصل سیزدهم: عدالت و احتراز از ظلم؛ اصل چهاردهم: از اوضاع و نقشههای دشمنان آگاه بودن و احتراز از غافلگیر شدن در برابر ترفندها و نقشههای آنان؛ اصل پانزدهم: تبلیغات دشمنان را بیپاسخ نگذاشتن؛ اصل شانزدهم: پاسخگو بودن متصدیان حکومت اسلامی و نگذاشتن دربان برای خود؛ اصل هفدهم: آزادی و تأمین آن برای انسانها؛ اصل هجدهم: سفارش اکید اخلاقی و اجتماعی به مأمورین دولت در هنگام انتصاب آنها؛ اصل نوزدهم: نظارت دقیق بر اعمال و اوضاع کارگزاران دولت؛ اصل بیستم: تقدیر و تشویق از نیکوکاران؛ اصل بیست و یکم: سفارش اکید نسبت به امر قضاوت و وظایف قضات و سعی در انتخاب قضات واجد شرایط؛ _______________________________ *."