چکیده:
علم کلام علمی است صد در صد اسلامی، که ریشه در قرآن و حدیث دارد، در واقع عامل
پیدایش مباحث و مسائل کلامی قرآن کریم، احادیث و روایات پیامبر اکرم ? و امامان اهل
بیت? بوده است، لذا تاریخ پیدایی کلام اسلامی به عصر پیامبر اکرم ? و زمان نزول
قرآن کریم میرسد. هر چند برخی در صدد القای این نکته هستند که کلام اسلامی ریشه در
کلام مسیحیت و یهودیت و همچنین فلسفه یونان دارد. چرا که کلام اسلامی توسط معتزله
آغاز شد آنان نیز متأثر از فلسفه یونان بودند.
نوشتار حاضر در صدد رفع و دفع این انحرافات و بیان اصیل بودن کلام اسلامی است.
چنانکه گفته خواهد شد منکر تأثیرگزاری عوامل خارجی مانند فرهنگهای دینی و غیر
دینی و فلسفه یونان و حتی شخصیتها بر گسترش مباحث و مسائل کلامی نیست که از
آنها به زمینهها یاد میکند ولی عوامل اولی و اصلی اثرگزار در کلام را برخاسته
از متن اسلام میداند.
The Islamic theology is purely Islamic and originates from the Qur’an and Hadith. In fact، the factors of the appearance of its topics and problems are the great Qur’an، the Hadiths of the great Prophet and the Imams of the Household (p.b.u.th.). So the date of the appearance of the Islamic theology goes to the age of the Holy Prophet and the revelation of the Qur’an، although، some are trying to make us believe that the Islamic theology originates from the Christian and Jewish theology، and also from the Greek philosophy، because the Mu’tazilites started the Islamic theology، and they were influenced by the Greek philosophy.
The present writing is trying to eliminate this deviation and explain the originality of the Islamic theology. Of course، as will be mentioned، the author does not deny the influence of the external factors such as religious and non- religious cultures، the Greek Philosophy and even the celebrities on the expansion of the Islamic theological topics and problems. He asserts that these factors are the ‘background’، but believes that the origin of the first and main influential factors in the Islamic theology is Islam itself.
خلاصه ماشینی:
"این نکته بهویژه برای دانشی چون کلام که بخشی از آن پاسخگویی به پرسشها و رفع شبههها است در خور توجه بیشتری است، البته نباید از نظر دور داشت که آنچه به صورت زمینههای پیدایی مسائل کلامی مطرح میکنیم، گاه صرفا باعث ایجاد سؤال میشدهاند که بهطور طبیعی عالمان را به بررسی سؤال و پاسخگویی به آن سوق میدادهاند و گاه سبب فهمی نو از تغییرات دینی و مباحث کلامی میشدهاند (طارمی، بی تا: 27)؛ چنانکه استاد شهید مطهری درباره تاثیر متکلمان اسلامی در فلسفه اسلامی معتقد است.
1. قرآن کریم از آنجایی که قرآن کریم مأخذ اساسی هر گونه تفکر اسلامی است (طباطبایی، 1379: ص 84)، نخستین زمینه کلام در اسلام را بهطور مسلم باید در خود قرآن جست (نصر، 1383: ج1، ص 137؛ الامین، همان: ص308) چرا که عامل اصلی اشتغال مسلمانان به علوم عقلی از طبیعیات و ریاضیات و غیر آنها به صورت نقل و ترجمه در آغاز کار و به نحو استقلال و ابتکار در سرانجام، همان انگیزه فرهنگی بود که قرآن مجید در نفوس مسلمانان فراهم آوردهبود (طباطبایی، 1375: ص 111؛ الامین: همان) افزون بر اینکه کلام به معنای اصطلاحی آن مستلزم تدوین ادله عقلی برای تثبیت عقاید ایمانی است و این در واقع مشخصه ذاتی روش بحث قرآنی درباره موضوعات الاهیات است (نصر، همان: ص137)؛ چرا که در معارف الاهی مسألهای به چشم نمیخورد، مگر اینکه متن آنرا و براهین و ادلهای را که برای اثبات آن به کار برده شده میتوان در قرآن و حدیث یافت و از لابهلای آنها بهدست آورد (طباطبایی، 1375: ص 110)."