چکیده:
در وداها و مهمتر از همه «ریگ ودا» با صورت اولیه هندوئیزم روبرو میشویم. نظام دینی موجود در وداها
از زمان شکل گیری تا ادوار بعدی هندوئیزم یعنی عصر «براهمنهها» و «اوپانیشادها»، نشان از تحول فکر دینی
سرایندگان وداها دارد. اینکه صورت اصلی دین در وداها چگونه است، دیدگاه هند شناسان و دین پژوهان
متفاوت است. برخی یکتا پرستی محض را صورت اصلی و قطعی وداها میدانند، گروهی «هنوتئیزم» را صورت
واقعی و تمام وداها تلقی میکنند و برخی دیگر چندگانه پرستی را تنها صورت فکر دینی ودایی بشمار
میآورند. مقاله حاضر مدعی است که وداها صورت واحدی از فکر دینی را ارائه نمیکنند، بلکه این کتب از زمان
شکل گیری تا ورود به عصر براهمنهها تحولات زیادی پذیرفته و بواسطه این تحولات هر سه صورت دینی یاد
شده و نیز صورت ضعیفی از تفکر وحدت وجودی را نشان میدهد. ضمنا در این نوشته اشارهای به معاد
شناسی، اهریمن شناسی و اساطیر آفرینشی وداها هم شده است.
خلاصه ماشینی:
"«نینیان اسمارت» (1) در کتاب «تجربه دینی بشر» (2) در بررسی سرود 32 از مندله اول «ریگ ودا» که ______________________________ 1- NiNian Smart 2- The Religious experience of mankind خطاب به «ایندره» است از اندیشه هنوئیتسی یاد میکند و اظهار میدارد: «گرچه سرایندگان این سرودها در موقعیتهای متفاوت، خدایان متعددی را مورد خطاب قرار میدهند، ولی فقط در متن یک سرود، خدای مورد خطاب متعالیترین خدا است (اسمارت، تجربه دینی بشر، صص 82-80).
بعضی از هندوان و وداشناسان معاصر هر دو دیدگاه هنوتئیستی و پلی تئیستی صاحبنظران را انکار کرده و بر اساس سرودهای 46 و 164 از مندله اول ریگ ودا عمیقا از اندیشه توحیدی وداها دفاع میکنند و عقیده دارند که روح حقیقی وداها توحیدی است زیرا چنانکه در این سرود آمده است: «حقیقت یکی است اما فرزانگان و حکیمان نامهای گوناگون بدو میدهند و او را «اگنی» (5) ، «یمه» (6) و «ماتریشون» (7) میخوانند (پیام ودا، ص 56 و 42).
«کیت» (5) عقیده دارد این نحوه تقسیم بندی احیانا زیر تأثیر سورد 158 از مندله دهم است و اضافه میکند تقسیم بندی فوق صورت ثابت ندارد، چرا که بعضی از خدایان در هر سه قلمرو زمین، آسمان و فضای میانه جای دارند، مثل «پریتهیوی» (6) و «توشتر» (7) و بعضی در دو قلمرو مثل «اگنی» و «اوشس» (8) که در ______________________________ 1- Vaišya 2- Hindu Scripturs 3- Vayu 4- Surya 5- A."