چکیده:
در کتاب تاریخ قم، که در سال 378 ه ق به قلم حسنبن محمدبن حسنبن سائببن مالک اشعری قمی تصنیف شده است، حدیثی از امام کاظم( وجود دارد که برخی فقیهان و حدیثشناسان معاصر، آن را بر نهضت امام خمینی و انقلاب اسلامی ایران تطبیق کردهاند. در این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی، سند و دلالت این حدیث بررسی شده و فرضیه انطباق آن بر امام خمینی واکاوی و ارزیابی شده است. میزان اعتبار کتاب و شخصیت راویانی که در سلسله سند حدیث وجود دارند، بر اساس معیارهای رجالی و گفتار و نوشتار علمای رجال مورد سنجش دقیق قرار گرفت و روشن شد که سند حدیث، قابلیت پذیرش را دارد و محتوای آن با ملاحظات خاص و قرائن و دلایل ویژه بر نهضت امام خمینی( تطبیق میکند. صرف نظر از سند حدیث، مفاد و محتوای آن و پیامها و نکتههای نهفته در متن الفاظ این حدیث، با نگاه کلان به احادیث مرتبط با قیامهای شیعیان در عصر غیبت و پیش از ظهور قائم آلمحمد(، استنباط شد و تمام دلایل و مدارک و شواهد فرضیه تطبیق، شناسایی و ارزیابی گردید.
خلاصه ماشینی:
"محمد محمدی ریشهری، در بحث از این روایت مینویسد: روایتی از امام کاظم( نقل شده که وقتی در کنار سایر روایاتی که در رابطه با پیشبینی انقلاب اسلامی ایران است قرار میگیرد، بطور روشن دلالت میکند بر اینکه جرقه این انقلاب از قم زده میشود و این انقلاب از سوی ابر مردی که از قم برخاسته است، رهبری میگردد...
ویژگیهای انقلاب اسلامی ایران درکلام امام هفتم در سخنان امام کاظم(، امتیازات و ویژگیهای انقلابی که رهبر قمی آن را ایجاد میکند، بیان شده است این ویژگیها، بر نهضت امام خمینی تطبیق میکند.
ایشان «صدور انقلاب» را برای هموار نمودن راه ظهور منجی و مصلح کل جهان حضرت مهدی( وظیفة خویش دانسته، در پیامی نوشتند: ما با خواست خدا دست تجاوز و ستم همه ستمگران را در کشورهای اسلامی میشکنیم و با صدور انقلابمان، که در حقیقت صدور انقلاب راستین و بیان احکام محمدی( است، به سیطره و سلطه و ظلم جهانخواران خاتمه میدهیم و به یاری خدا، راه را برای ظهور منجی و مصلح کل و امامت مطلق حق امام زمان( هموار میکنیم (همان، ص345).
فرضیه انطباق حدیث امام کاظم( بر نهضت امام خمینی، که از سوی برخی فقیهان معاصر طرح شده است، با توجه به مفاد سه دسته از احادیث و با تحلیل عقلی بررسی شد و پیامهای حدیث پیرامون شخصیت امام خمینی و ابعاد انقلاب اسلامی و ویژگیهای یاران ایشان و سرنوشت انقلاب اسلامی و پیوند آن با انقلاب جهانی مهدوی( تبیین گشت."