چکیده:
در مباحث خداشناسی، با توجه به این که معرفت ذات ربوبی امری ناممکن است، شناخت اوصاف الاهی از اهمیت ویژ ه ای برخوردار است. شاهد این مدعا نظریات متنوع و بحث های گسترده ای است که در خصوص امکان یا عدم امکان فهم معانی اوصاف الاهی و جواز یا عدم جواز اسناد اوصاف مخلوقات به خدا در تاریخ کلام و فلسفه وجود دارد. در این میان، به نظر می رسد نظریه ای که از جمع بین تشبیه و تنزیه سخن گفته است ضمن سنخیت بیشتر با آموزه های دینی، از شواهد عقلی محکم تری نیز بهره مند است. این مقاله در صدد است با تکیه بر مبنای هستی شناسانهخاص دیدگاه اخیر، با بیان دیدگاه ابن عربی، به عنوان مدخل بحث و تکیه بر آرای اسپینوزا و ملاصدرا در این خصوص، چگونگی عدم تنافی این نظریه را با عقل و استدلال تبیین نماید.
Regarding that Knowing God's essence is impossible، we can find the importance of Knowing his attributes. In this relation we see different views and debates concerning the possibility or impossibility of understanding the meaning of God's attributes in the history of theology and philosophy and whether we can describe God by human's attributes. It seems that the views which combine both God's transcendence and his similarity to the creatures، are more consistent to religious instructions. We will discuss this recent theory from Spioza's and Mulla sadra's viewpoints using Ibn Arabi's theory as an introduction.
خلاصه ماشینی:
"همه ی موجودات هست وقتی منظورمان از همه ی موجودات ، هستی هستی یافته ، یعنی حقیقت نفس الامری و واقعی موجودات باشد و هیچ یک از موجودات نیست ، وقتی منظورمان موجودات ، آن سان که در نظام معمول هستی درمی یابیم ، باشد و اگر کسی بگوید خدا ضمن این که کل الاشیاء است هیچ یک از موجودات به صورت جدا جدا و منفک از یک دیگر نیست نیز درست گفته است ، منتهی با توجه به این نکته که تفکیک و جدا کردن موجودات از یک دیگر کار ادراک انسانی در نظام معمول هستی است ؛ و به نظر نویسنده ی این مقاله ، این چیزی است که بیان ملاصدرا و اسپینوزا از عهده ی تبیین و اثبات آن برمی آید و نیازی نیست که هم چون استیس ، آن را ورای طور عقل قلمداد کنیم و تفسیر کلام امام علی (ع ) که می فرمایند: «مع کل شئ لا بمقارنة و غیر کل شئ لابمزایلة » (١، خطبه ی اول ) یا «دان فی علوه و عال فی دنوه » (١٨، ص: ٤٥) و روایات و اقوال مشابه آن در سخنان معصومین (ع ) و اولیا و عرفا را نیز باید در همین راستا جست وجو نمود."