چکیده:
مطالعه و دقت پیرامون آداب جنگ در اسلام این حقیقت را آشکار میکند که آنچه امروزه در نظام حقوق بینالمللی مورد تاکید قرار گرفته، چهارده قرن پبشتر در متن تعالیم اسلام وجود داشته است. اهمیت این امر به خصوص از این جهت است که در آن روزگار نه نامی از حقوق بشردوستانه - قواعد مربوط به رعایت حقوق بشر در زمان جنگ - در میان بود و نه محتوای آن مورد نظر.با توجه به گستردگی این مقررات و مباحث مرتبط با آن، در این مقاله صرفا به برخی از آداب جنگ در اسلام یا مظاهر تقوای جنگی و مقایسه آنها بااصول حقوق بشر دوستانه امروز اشاره شدهاست.
Noticing Islamic canons on war, one would apparently find that what is internationally agreed with and emphasized in the field today had been considered in Islam fourteenth centuries ago. The magnitude of the point would become more appear when one notice that there would be never found any idea in the field then. In this paper, special cases of Islamic canons of war called symbols for abstinence in war, have been comparatively focused on.
خلاصه ماشینی:
زیرا پیامبر خدا (ص) از کشتن زنان و فرزندان (خردسالان) در دارالحرب، مگر این که وارد صحنه کارزار شده و به جنگ پرداخته باشند، نهی کرده است، پس حتی اگر زنان در عداد جنگجویان باشند، از بر خورد با آنان دوری جو، البته تا جایی که امکان آن وجود داشته باشد (حر عاملی، 15/164).
پیامبراکرم(ص) مسلمانان را به خوشرفتاری با اسیران سفارش میکردند :«استوصوا بالاساری خیرا»(ابواتله، 198؛ الناصری، 105؛ علی منصور، 334؛ زحیلی، آثارالحرب، 404؛ شفائی، 181) و رزمندگان اسلام نیز این مسایل را رعایت میکردند تا جایی که برای آنهایی که لباس نداشتند لباس تهیه مینمودند و غذای خود را به آنها میدادند و اگر دو نوع غذا داشتند غذای مرغوبتر و لذیذتر را به آنها میبخشیدند (شفائی، 182).
از حقوق مهم اسیران جنگی در مقررات اسلامی مداوای مجروحان است؛ زیرا این عمل مقتضای احسان و نیکی است و مسلمانان نیز به آن امر شدهاند، بویژه اگر اسیر، خود، مسلمان باشد.
البته اهل تسنن فرقی میان اسارت در حین جنگ و پس از آن قائل نیستند و بر این عقیده هستند که حتی در زمان جنگ نیز اگر فردی اسیر شود، همچنان حق من و فداء و بردگی علاوه بر قتل برای امام محفوظ است(همو، 85).
بنابراین از دیدگاه حقوق بشردوستانه بینالمللی، حکم اسرای جنگی من یا فداء (آزادی بدون عوض یا با عوض) است که قرآن بر آن تصریح دارد و البته در شرایط صدر اسلام بردگی نیز وجود داشت اما اکنون که معاهدات چندگانه بینالمللی در منع بردگی وجود دارد و بردگی به عنوان جرم بین المللی شناخته شده است حکم بردگی ساقط میشود.