چکیده:
امتیاز اسلام نسبت به ادیان پیشین خصوصیت جاودانگی و جامعیت قوانین و احکام آن است.این نوآوری و جامعیت در مدیریت جامعه انسانی و اسلامی نیز ویژگی و امتیاز خاصی به مکتب اسلام میدهد.بدین معنا که توجه به سرنوشت جامعه و شیوه مدیریت،قوانین و احکام مربوط به آن،ویژگیها و شرایط لازم برای متصدیان امور از فصول پر دامنه این شریعت والای الهی و جاودانی است. ضرورت وجود حکومت،مدیریت و رهبری در جامعه بشری،به طور عام،و در جامعه اسلامی،بهطور خاص،از اصول مسلم فلسفه و کلام اسلامی است. با توجه به اهمیت جایگاه مدیریت در تاریخ بشر و ادیان آسمانی و به خصوص، دین مبین اسلام،بیتردید یکی از زیباترین جلوههای مدیریت،که از دیرینگی و تحولآفرینی برخوردار است،مدیریت نبوی است که با اندیشه توانمند و افق دورنگر پیامبر اکرم (ص)پایهگذاری شده است.
خلاصه ماشینی:
"در سخنان امام علی بر ضرورت مدیریت تأکید شده است تا آنجا که اگر زمامدار صالح و نیکوکار یافت نشود و امر جامعه دایر بر این باشد که یا زمامداری ناصالح عهدهدار تدبیر نظام حکومتی جامعه گردد،یا نظام سیاسی بر جامعه حکمفرما نباشد،و جامعه به دست هرجومرج سپرده شود،فرض نخست رجحان دارد چنان که فرمود: "لا بد من أمیر بر أو فاجر"(خطبه 04 نهج البلاغه) مردم را از رهبر و پیشواگریزی نیست،حال آن رهبر یا نیکوکار و خیرخواه است و یا ستمکار و نابکار.
بدین روی،منجر میشود که طبیعت آمیخته به خودخواهی،حب ذات،استخدامگری،منفعتطلبی و ستیزهجویی بشر آکنده از ظلم و استبداد و زورمداری را بر جامعه بشری حاکم کند و وضعیتی به وجود آورد که بهطور حتم با اهداف اصیل انبیا سازگار نباشد، ازاینرو به،حکم عقل لازم است تصحیح معیشت دنیوی انسانها و تلاش برای اصلاح مناسبات اجتماعی بشر،با فراهم نمودن تشکیلاتی منسجم و نظام یافته،به عنوان هدفی بالتبع و قصدی ثانوی در سرلوحه برنامه انبیای الهی قرار گیرد که البته ممکن است توجه متفکران برجسته اسلام به هر دو امور دنیوی و اخروی در معرفی نبی براساس همین الزام عقل و نشأت گرفته از این واقعیت باشد که رسالت حقیقی انبیا در رهبری انسانها به سرمنزل سعادت،بدون توجه به این نیاز اساسی بشر ناموفق و ناتمام خواهد ماند.
چنین نظرگاهی،بهویژه در خصوص پیامبر اکرم مورد تأیید آیات الهی است و قرآن کریم آن حضرت را به عنوان کسی که برای دخالت در زندگی مردم اولی و دارای ولایت است معرفی کرده و ایشان را واجد فرمان حکومت به عنوان نبی الهی دانسته است،میفرماید:النبی أولی بالمؤمنین من أنفسهم(احزاب6/) به تصریح مفسران،این اولویت اختصاص به مسائل دنیوی و اخروی مردم ندارد،بلکه همه امور آنان اعم از دنیوی و دینی را شمامل میشود."