چکیده:
داوود بن محبر،از علمای سدهی دوم هجری است که تنها تألیف روایی او با عنوان کتاب العقل،در طی سدههای متمادی،همواره محل نقد و گفتگو میان محدثان بوده است.این که داوود،حمایت روایی از کدام«عقل»را وجههی همت خود ساخته،و چه اندیشه و انگیزهای در پس تدوین کتاب او نهفته است،پرسشهایی است که نوشتار حاضر،در پی یافتن پاسخی برای آنهاست.مولف،با ارائهی تحلیلی بر مضامین کتاب العقل،مباحثی هم چون عقل به عنوان عطای الهی،عقل به عنوان ابزار شناخت،عقل و ایمان،رابطهی تعاضدی عقل و عمل،و فضیلت عقل و ارزش دهی به عمل را در کتاب العقل،پیگیری مینماید.
خلاصه ماشینی:
"بر این پایه،واضح است که اگر مجموعهای چون کتاب العقل داوود بن محبر،در بوتهی
خداوند از آغاز جهان تا انتهای آن،به هیچ یک از آفریدگان خود به اندازهی رسول اکرم(ص)عقل،عطا نکرده است(به نقل ابو نعیم اصفهانی،1351،4/26-27؛نیز،همین
در عطف توجه به جایگاه شناختی عقل در کتاب العقل داوود بن محبر،باید گفت اگر چه
این کتاب نسبت به حوزهی عقل نظری،کاملا بی توجه نبوده،اما کمتر بدان پرداخته و این،
تنها شاخص توجه به عقل نظری در کتاب العقل،حدیثی نبوی به این مضمون است که
این باره،نخست باید به همان حدیث پیش یاد شده دربارهی تقسیم عقل به سه قسم اشاره کرد
با توجه به این که کتاب العقل داوود بن محبر،بیشتر بر محور عمل میگردد،رابطهی میان
عقل و عمل،بخش مهمی از مضامین کتاب را به خود اختصاص داده است و در این میان،
اگر در پی آن باشیم تا دربارهی رابطهی وجودی میان عقل و عمل در کتاب العقل
همین مقدمه بودن عقل برای عمل،در موضعی دیگر از کتاب العقل،به شکل انگیزش انسان به سبقت در عمل،تصویر شده است(همان،شم 844).
دیگری از کتاب العقل،کوشش در طاعت،به اندازه عقل دانسته شده است(همان،شم
آورده و این پاداش را به میزان و مقتضای عقل و نه اندازهی عمل دانسته است(همان،شم
در این جا هم چنین،باید یادآور شد که داوود در کتاب العقل خود،افزون بر کوشش در
نقلیات مسند حارث در کتاب المطالب العالیة،اثر ابن حجر عسقلانی(3/13-23)نیز ضبط شده است.
»،در هیچ یک از منابع،به عنوان یکی از احادیث کتاب العقل داوود گزارش نشده است؛تنها ابن تیمیه در
برخی نمونههای دیگر از کسانی چون غیلان،عطاء و شعبی نیز در بخشهای بعد ارائه شده است."