چکیده:
آب به حساب نیامده اصطلاحی گمراهکننده است که در صنعت آب مورد استفاده قرار میگیرد.آب به حساب نیامده آب اندازهگیری نشدهای است که در فواصل منابع تولید تا مشترکان به نوعی از دسترس خارج شده و برای شرکتهای آب و فاضلاب ایجاد درآمد نمیکند.عدمدقت کنتورها،انشعابات غیرقانونی و مصارف غیرمجاز،خطای قرائت،نشت و سرریز از مخازن،نشت از لولههای شبکه توزیع،شکستگی لولهها،مشکلات ناخواسته در فرایندهای تصفیهء آب،بد عمل کردن کنترلکنندههای شبکه توزیع و برداشت آب از شیرهای آتشنشانی مثالهایی از آب به حساب نیامده است. یکی از اجزای اصلی آب به حساب نیامده،عدمدقت کنتورها در تمام شبکههای توزیع آب شهری است.بواسطهء عدمدقت کنتورها آب توسط مشترکان مصرفشده ولی پولی بابت آن پرداخت نمیشود.فاکتورهای متعدددی ممکن است موجب ایجاد عدمدقت در کنتورها شود که مهمترین آنها عبارتند از:فرسایش زیاد قطعات کنتور،درجهء حرارت بالای آب و محیط،خورندگی و مواد معلق در آب ورودی،تمیز نبودن فیلتر،جنس نامرغوب چرخدندها و نگهداری نامناسب کنتور در انبار،راهکارهای بررسی کنتورها در سیستمهای آبرسانی تست کنتورهاست.در این تحقیق،منطقهای از شهرستان ورامین با حدود 6000 اشتراک و 4500 کنتور سالم بهعنوان پایلوت در نظر گرفته شد.1 درصد کنتورهای مشترکین بهطور تصادفی انتخاب و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفته و میزان دقت کنتورهای مشترکین محاسبه شد.نتایج به کل شهر تعمیم داده شده و مقدار کل آب به حساب نیامده ناشی از خطای کنتور مشترکین محاسبه شد.براساس نتایج به دست آمده عموما تعمیر کنتورهای آب مشترکین پس از سپری شدن عمر مفید آن(در حدود 5 الی 6 سال)غیراقتصادی بوده و لازم است در صورتی که پس از تست،خطای آن محرز شد با کنتور نو تعویض شود.در این منطقه اکثر کنتورهای تعویضی کنتورهای تعمیری هستند که قیل از نصب کنتورهای نو و تعمیری باید کنتورها در کارگاه تست مورد آزمایش قرار گرفته و در صورت غیراستاندارد بودن مرجوع شود 87/5 درصد از کنتورهای منطقهء مورد مطالعه ایجاد تلفات غیرفیزیکی میکنند،6/25 درصد در محدودهء استاندارد قرار دارند و 6/25 درصد پول بیشتری به شرکت آب و فاضلاب پرداخت میکنند.
خلاصه ماشینی:
"با استفاده از فرمول(3) (به تصویر صفحه مراجعه شود) محاسبهء آب به حساب نیامده ناشی از عدمدقت کنتورها با استفاده از رابطهء(3)ضریب تصحیح متوسط کنتورهای جمع آوری شده از سطح شهر به دست آمده است.
(مهندسان مشاور شارگان،0831) (به تصویر صفحه مراجعه شود) فرمول(4) Q?ef :آب به حساب نیامده ناشی از عدم دقت کنتورها(متر مکعب در روز) Q?m :مصرف قرائت شده(متر مکعب در روز) CF?m :ضریب تصحیح متوسط کنتورها آب فروخته شده در سال 9731 از کنتورهای سالم 6344381 متر مکعب است.
بنابراین با استفاده از فرمول(4)داریم: (به تصویر صفحه مراجعه شود) توزیع فراوانی ضرایب تصحیح کنتور در حداقل دبی در بررسی کنتورها در دبی حداقل(محدودهء دبی بین 05 تا 06 لیتر) آزمایشهای تست کنتور در منطقهء پایلوت نشان میدهد که حدود فقط 21/5 درصد از کنتورها در دامنهء استاندارد بانک جهانی(0/89-1/20) هستند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل شمارهء(3):نمودار توزیع درصد فراوانی ضرایب تصحیح کنتورهای منطقه در دبی حداقل توزیع فراوانی ضرایب تصحیح کنتور در متوسط دبی ضرایب تصحیح آزمایشهای تت کنتور در دبی متوسط(حدود 002 لیتر در ساعت)گویای شرایط بهتر این کنتورها نسبت به دبی حداقل است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل شمارهء(5):نمودار توزیع درصد فراوانی ضرایب تصحیح کنتورهای منطقه در دبی حداکثر توزیع فراوانی ضرایب تصحیح متوسط کنتورها 1-6/52 درصد کنتورها ضریب تصحیح کمتر از 0/89 دارند بنابراین پول بیشتری به شرکت آب و فاضلاب پرداخت میکنند.
( Smith,1996 ) (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل شمارهء(7):نمودار ضرایب تصحیح متوسط در دبیهای مختلف تست شده در منطقه پایلوت بحث و نتیجهگیری براساس مطالعات آب به حساب نیامده در کشور در سال 0831 درصد آب به حساب نیامده در کشور به صورت نمودار زیر است (بیگی،0831)."