چکیده:
معمولا صدور و انتقال اسناد تجاری ( به معنی خاص ) مبتنی بر رابطه معاملاتی اولیه فیما بین اشخاص ذیربط در سند مانند صادر کننده و ذینفع، ظهر نویس و منتقل الیه و براتکش و براتگیر می باشد. چنانچه سند تجاری با ایفاء تعهد از سوی متعهد منتهی به وصول مبلغ گردد علاوه بر اینکه هدف از تاسیس و معامله این اسناد محقق میشود تعهدات مبتنی بر معاملات اولیه نیز فیمابین طرفهای سند ایفا شده تلقی میگردد و بنابراین محلی برای طرح هیچ ادعایی به استناد روابط قراردادی پایه برای طرفهای مذکور باقی نمی ماند. اما در صورتیکه دارنده سند به هر دلیل نتواند مبلغ سند را وصول نماید و بخواهد به استناد قرارداد معامله ابتدائی اقدامات قانونی را انجام داده و از تضمینات و وثایق آن بهره مند گردد اینجاست که موضوع معاملات اسناد تجاری و تبدیل یا عدم تبدیل تعهد بوسیله آنها مطرح میگردد که قبول هر یک از دو نظر، آثار حقوقی متفاوتی را به دنبال خواهد داشت.
از آنجا که این موضوع اهمیت زیادی در معاملات دارد و کمتر مورد بحث واقع شده است در این مقاله سعی کردیم به اختصار پس از تعریف و طرح موضوع و اهمیت آن، نظریه های مبتنی بر تبدیل تعهد و عدم تبدیل تعهد و آثار حقوقی هر کدام را طی دو مبحث بررسی و سپس نتیجه را ارائه نمائیم.
خلاصه ماشینی:
"ک. به صقری،پیشین،صص 73 و 74 3-آثار قبول نظریه همانگونه که پیشتر اشاره شد چنانچه صدور سند تجاری توسط مدیون معامله اولیه و تسلیم آن به طلبکار را تبدیل تعهد بدانیم در اینصورت تعهد براتی با همه مزایای قانونی آن جایگزین تعهد قراردادی و تضمینات آن در معامله اولیه میگردد و طلبکار به عنوان دارنده یا ذینفع سند تجاری فقط باید از طریق سند مذکور طلب خود را مطالبه نماید و در صورت عدم پرداخت با استفاده از امتیازات قانونی متعلق به اینگونه اسناد نظیر بازداشت بدهکار،توقیف اموال وی و یا اموال دیگر امضاکنندگان به عنوان مسئولین پرداخت سند اقدام کند و نمیتواند با نادیده گرفتن سند تجاری تحصیل شده یا مسترد نمودن آن به بدهکار بدون توافق وی و رجوع به قرارداد اولیه از امکانات حقوقی آن برخوردار گردد و یا در اجرای حقوق قراردادی خود علیه بدهکار اقمه دعوی نماید.
نتیجه آنچه به عنوان نتیجه میتوان بیان داشت آنست که چنانچه قصد طرفین بر اسقاط تعهد پیشین و ایجاد تعهد جدید ناشی از سندتجاری به نحو صریح مانند اقرار طلبکار دارنده سند به دریافت طلب یا به کمک دلالت قرائن و اوضاع و احوال موجود مانند ظهرنویسی و انتقال سند به شخص دیگر و یا استفاده از مزایای قانونی آن و نهایتا توقیف اموال بدهکار احراز گردد تبدیل تعهد واقع شده و طلبکار تنها از طریق سندتجاری و امتیازات خاص آن میتواند طلب خود را وصول نماید و حق ندارد با صرفنظر کردن از آن براساس قرارداد معامله ابتدائی و ضمانتهای اجرائی مربوط اقدام کند مگراینکه تعلق تضمینات تعهد سابق به تعهد لاحق شرط شده باشد."