چکیده:
مفهوم فرسودگی شغلی در اوایل دهه 70 میلادی توسط فرویدنبرگر معرفی شد.فرسودگی،حالتی از خستگی عاطفی و جسمانی است،که از شرایط موجود در میحط کار نشأت میگیرد.در این راستا،استرس شغلی نیز که از دهه 50 مطرح گردید، کنش متقابل بین شرایط کار و ویژگیهای فردی شاغل است،به گونهای که خواستههای محیط کار و در نتیجه فشارهای مرتبط به آن،بیش از آن است که فرد بتواند از عهده آنها برآید.از آغاز دهه 1980 نیز مطالعات تجربی بسیاری برای شناسایی سندرم استرس و فرسودگی شغلی در کتابخانههای ایالات متحده صورت گرفته،که بیانگر آن است که کتابداران سایر کشورها هم در مقابل این دو عارضه آسیبپذیر هستند.هدف این مقاله،بررسی و مروری بر استرس و فرسودگی و ارزیابی رابطه این دو متغیر در کتابخانهها است.بر این قرار،با توجه به تعاریف استرس و فرسودگی و رابطه آنها نسبت به یکدیگر،سعی شده تا با بیان این دو عامل و مسائل مرتبط به آنها شامل انواع استرس،رویکردهای فرسودگی،علائم و نشانههای آنها و پیشگیر از بروز استرس و فرسودگی در محیط کتابخانه،توجه مدیران کتابخانهها و کتابداران به این دو مقوله معطوف گردد.
خلاصه ماشینی:
"در این راستا،استرس شغلی نیز که از دهه 05 مطرح گردید، کنش متقابل بین شرایط کار و ویژگیهای فردی شاغل است،به گونهای که خواستههای محیط کار و در نتیجه فشارهای مرتبط به آن،بیش از آن است که فرد بتواند از عهده آنها برآید.
از آغاز دهه 0891 نیز مطالعات تجربی بسیاری برای شناسایی سندرم استرس و فرسودگی شغلی در کتابخانههای ایالات متحده صورت گرفته،که بیانگر آن است که کتابداران سایر کشورها هم در مقابل این دو عارضه آسیبپذیر هستند.
مسلش و جکسون01(1891)نیز،عنوان میدارند فرسودگی شغلی کاهش قدرت سازگاری فرد با عوامل فشارزا است،و سندرمی است مرکب از خستگی جسمی و عاطفی که منجر به ایجاد خودپنداری منفی در فرد،نگرش منفی نسبت به شغل و فقدان احساس ارتباط با مراجعان به هنگام انجام وظیفه میگردد.
علاوه بر موارد فوق،عواملی وجود دارند که ممکن است در کتابخانه از آنها غفلت شود،در حالی که تأثیر قابل ملاحظهای در بروز استرس و فرسودگی کتابداران دارند؛این عوامل عبارتند از:کمبود آموزش،میزان حقوق و پاداش،ابهام در آینده شغلی، نوع روابط در محیط کتابخانه،تغییرات کاری(شامل ترفیع و افزایش مسئولیت،اضافه کار و بازنشستگی)،شرایط کار یا عوامل ارگونومیک(مانند نور بسیار کم یا زیاد،و روشهای کاری نامناسب) و انتظارات شغلی.
هرچند،رشد فناوری تحولات عظیمی در زندگی و رفاه انسان به وجود آورده،شبکه عاطفی و ارتباطی را آسیبپذر کرده،و مدیران بایستی به طراحی برنامههای ارتقاء سلامت روان و پیشگیری از اختلالات سازمانی، از جمله استرس و فرسودگی شغلی تلاش کنند،و البته توجه به این امر دستیابی به بهرهوری سازمانی را تسهیل میکند.
روشهای کمی وجود دارد کگخه مدیران برای جلوگیری از استرس و بروز فرسودگی در کتابخانه به کار میگیرند،برخی از این روشها به قرار ذیل است: 2."