چکیده:
در آیه 11 غافر دو مرحله اماته و احیاء بیان شده است. مفسران و متکلّمان فریقین، در تبیین این دو مرحله با یکدیگر اختلاف نظر دارند و دیدگاههای مختلفی را بیان کردهاند. دراینباره هشت دیدگاه مطرح شده که تنها دو دیدگاه آن مبتنی بر سیاق است. بر اساس سیاق آیات و با توجه به مجموع آیات قرآن این نتیجه به دست میآید که آیه در صدد بیان تمام مراحل موت و حیات و اماته و احیاء انسان از آغاز تا انجام نیست، بلکه با توجه به اعتراف کافران، مراد از دو اماته، اماته از حیات دنیا به برزخ و اماته از برزخ با نفخ صور نخست است و مراد از دو احیاء، احیاء در برزخ و حیات برزخی و احیاء در قیامت پس از نفخ صور دوم است. بنابراین مراحل اماته و احیاء بر اساس آیه فوق بدین ترتیب است: اماته از حیات دنیا، احیاء در برزخ و شروع حیات برزخی، اماته از حیات برزخی به هنگام نفخ صور نخستین و احیاء در قیامت به هنگام نفخ صور دوم.
خلاصه ماشینی:
"نتیجه با توجه به سیاق آیه مورد بحث و ادله مطرح شده و نیز آیات دیگر قرآن کریم که مورد استدلال واقع شدند، بهدست میآید که در مجموع، دیدگاه برگزیده که تکمیل و تفصیل دیدگاه علامه طباطبایی است، در تفسیر آیه مناسبتر و دقیقتر است و در نتیجه مراد از اماته نخست، «اماته از حیات دنیا» و مراد از احیای اول، «احیا در برزخ» است، که این حیات تا نفخ صور اول استمرار مییابد و مراد از اماته دوم، «اماته به هنگام نفخ صور اول» است؛ زیرا خدا میفرماید: «و نفخ فی الصور فصعق من فی السماوات و من فی الأرض» (زمر / 68)؛ و مراد از احیای دوم، «احیا به هنگام نفخ صور دوم» است که خدای متعال میفرماید: «و نفخ فی الصور فإذا هم من الأجداث إلیٰ ر بهـم ینسلون» (یس / 51)؛ و تعدد نفخ صور از این دو آیه استفاده میشود که بر اولی هلاک آن چه در آسمانها و زمین است جز آنکه خدا بخواهد و بر دومی قیام مردمان از قبرهایشان مترتب میشود و در مورد نفخ صور دوم خدای متعال میفرماید: «و نفخ فی الصور فجمعناهم جمعا»؛ (کهف / 99) «فإذا نفخ فی الصور فلا أنساب بینهم یومئذ و لا یتساءلون» (مؤمنون / 101)؛ پس انسان پس از اماته از حیات دنیا، حیاتی دارد که حیات برزخی و متوسط بین دو نشئه است."