خلاصه ماشینی:
"مسلمانان کوششی که در فرا گرفتن علوم مختلف،انجام دادند،بقدری شگرف بود که انسان از مشاهده آن بحیرت میافتد،همان استعداد و لیاقتی که در فتوحات کشورها از خود نشان دادند و توفیقی که در اینراه پیدا کردند در فرا گرفتن علم و فرهنگ و هنر نیز به بروز و ظهور رسانیدند و توفیقی که در این راه هم بدست آوردند،بیشک عظیم است«گوستا- ولوبون»دانشمند معروف فرانسوی،میگوید:«مسلمانان هر شهری را که میگرفتند اولین اقدامشان بناء مساجد و آموزشگاه بوده است،در بلاد معظمه آموزشگاههای زیادی وجود داشته است»1 یکی دیگر از محققان غرب مینویسد:«در هیچ تاریخی نمیتوانیم پیدا کنیم که اینقدر توده ملت در جستجوی علوم روند و تا این اندازه دانش و هنر در دل و روان تمام طبقات نفوذ و اثر کرده باشد مگر در سایه اسلام.
ترجمه کتاب بزبان عربی در دوران بنی امیه چندان رواج نداشت ولی در دوران حکومت عباسیان کار ترجمه بالا گرفت،و خلفای عباسی دستور دادند که هر قدر میتوانند از کتابهای بیگانه ترجمه کنند ابن اسحاق بعضی از کتابهای سقراط و جالینوس را که در طب نوشته شده بود به زبان عربی (5)تمدن اسلام(عرب)صفحه 558 (6)عظمت مسلمین در اسپانیا 169 (7)عظمت مسلمین در اسپانیا169 ترجمه کرد و در زمان هارون کار ترجمه فوق العاده رواج یافته بود و در بعضی از شهرهای بزرگ روم کتابهائی به تصرف وی افتاد و دستور داد از این کتابها تا میتوانند ترجمه کنند و غالبا گفته میشود که دوره خلافت مامون،مقارن اوج تمدن دستگاه خلافت است وی در بغداد رسد خانهها ساخت و دانشکدهای بنیاد گذاشت و فرمان داد که آثار عمده علماء و فلاسفه یونانی و هندی که عربی ترجمه شود."