خلاصه ماشینی:
"از بین انبوه آثار ادبی که هر ساله برای این مراسم آفریده و نوشته میشوند، کدام دسته از نوحهها و مرثیهها جاودانه شدهاند و چرا؟ جریانهای زیادی،در طول این قرنهای عزاداری تلاش کرداند موج احساسات مردمی را مدیریت کنند ولی همهء تلقیحهای مصنوعی در این زمینه،کوتاهمدت بودهاند و دوام نداشتهاند تصفیه خانهء فرهنگ مردمی کار خودش را کرده و از میان انبوه آثار وارد شده به این مراسم سنتی فقط آنهایی که روح مردمان را لمس کردهاند زنده ماندهاند.
به همین خاطر است که عاشورا بستر مناسبی برای آفرینش و رشد و بالندگی فرمهای روایی در میان هنرمندان مردمی شده و اگر الآن به بعضی آثار خاص قدیمی در این دسته نگاه کنید،بلوغ عناصر روایی و داستانی را در بافتشان میبینید؛انواع زبان حالها که در واقع،تغییر راوی هستند، انواع زاویه دیدها که گاهی خیلی خاص میشوند-مصیبت از زبان اشیا گفته میشود یا فرزندی کوچک،از زبان رهگذری یا غریبهای در دربار یزید-،انواع تغییرهای زمان و پرش از گذشته به آینده و از آینده به گذشته-گریز به کربلا و گریز از کربلا به زمان پیامبر(ص)و..."