چکیده:
در این مقاله برآنیم با نگاهی به داستانهای مینی مال و سیر آغاز و تکوین آن،به بازیابی ریشههای این نوع ادبی در ادبیات گذشتهء ایران دست یابیم.
خلاصه ماشینی:
"ما از زمان جمال زاده-با نگارش یکی بود یکی نبود در سال 0031 و صادق هدایت-که به روش اروپایی نوشته-با داستان کوتاه مواجه شدهایم،یا به طور مألوف چنین فکر میکنیم که این دو نویسندهء شهیر و نویسندگان دیگر پس از آنها ما را از داستانهای بلند و پرماجرای نویسندگان پس از مشروطیت مثل آقاخان کرمانی،طالب اف،صنعتی زاده،مشفق کاظمی،جمال شهران،محمد مسعود، علی دشتی و...
نظامی که منظومه پردازی بزرگ است و گزیده گویی را در عرصهء سخنوری و داستان نویسی توصیه میکند،در ابتدای خسمهء خود میگوید: با اینکه سخن به لطف آب است کم گفتن هر سخن صواب است آب ار چه همه زلال خیزد از خوردن پر،ملال خیزد کم گوی و گزیده گوی چون در تا ز اندک تو جهان شود پر لاف از سخن چو در توان زد آن خشت بود که پر توان زد یک دسته گل دماغ پرور از خرمن صد گیاه بهتر5 گر باشد صد ستاره در پیش تعظیم یک آفتاب از او بیش گرچه همه کوکبی به تاب است افروختگی در آفتاب است6 بسیاری از شاعران ما منظومهسرا و داستان پرداز بودهاند و من قصد ارائهء نمونه از همهء آنها را ندارم،فقط به عنوان نمونه از بعضی از بزرگان این گروه بزرگ نام برده و شاهد مثالهایی ارائه میشود.
حکیم ابو المجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی،شاعر عارف بسیار مشهور ایرانی، کتاب معروف حدیقة الحقیقة(الهی نامه و فخری نامه)،در این کتاب و منظومههای دیگرش،عقل نامه،عشق نامه،کارنامهء بلخ و سیر العباد الی المعاد و مثنوی منسوب به او بهرام و بهروز دهها داستان بلند،کوتاه و بسیار کوتاه را خلق کرده و برای بیان مفاهیم عرفانی و حکمی خود از قصص و روایت استفاده کرده است."